Estatu Batuek eta Errusiak gerra hotz nuklearra berpiztu dute: proba nuklearren helburuak eta arma nuklearrak dituzten herrialdeak
Trumpek bezala Putinek ere mehatxu nuklearra hauspotu dute, hiru hamarkada baino gehiagoko barealdiaren ondoren. Errusiak 1990. urtean egin zituen, azkenekoz, proba nuklearrak, eta Ameriketako Estatu Batuek, 1992an.
Badira 30 urte baino gehiago Ameriketako Estatu Batuek (AEB) luzamendu nuklearra ezarri zutela, baina litekeena da etenaldi hori azkenetan egotea. Izan ere, Donald Trump presidente estatubatuarrak proba nuklearrei “berehala” berriz ekiteko agindu dio Pentagonoari. Testuinguru horretan, Estatu Batuek entsegu nuklearrak hasten badituzte Errusiak gauza bera egingo duela aurreratu du Vladimir Putin presidenteak.
Estatu Batuek 1992an egin zituzten arma nuklearrekin azken probak, eta Sobietar Batasunak, berriz, 1990ean. Azken hori desegin zenean Errusiak bereganatu zuen armategi horren zatirik handiena. Hortaz, Errusia denetik ez du entsegu nuklearrik egin.
Zenbat entsegu nuklear egin dira orain arte?
1945eko uztailean abiatu zuen aro nuklearra AEBk, Alamogordo hirian (Mexiko Berria) bonba atomiko bat jaurtita. Urte bereko abuztuan, Hiroshima eta Nagasaki hirietara bota zituen. Ondoren, Japonia errenditu eta Bigarren Mundu Gerra amaitu zen.
Sobietar Batasuna zenak 1949ko abuztuan jaurti zuen bere lehen lehergailu nuklearra. 1945etik 1996ra arte 2.000 proba nuklear baino gehiago egin ziren munduan, NBEk emandako datuen arabera: 1.032, AEBk; 715, Sobietar Batasunak; 210, Frantziak; 45, Erresuma Batuak; eta 45, Txinak.
Proba Nuklearrak Erabat Debekatzeko Ituna (CTBT) 1997an egin zenetik 10 entsegu nuklear egin dira soilik: bina, Indiak (1998)eta Pakistanek (1998), eta Ipar Koreak, sei (2006-2017).
Ituna indarrean sartu ez bada ere, arma nuklearrak dituzten potentzia handi guztiek (AEB, Txina, Frantzia, Erresuma Batua eta Errusia) errespetatu egin dute etenaldi nuklearra, orain arte. Hori izan da, hain zuzen ere, Proba Nuklearrak Erabat Debekatzeko Itunaren lorpena.
Proba nuklearrak: Zein dira helburuak?
Batetik, informazioa eskuratzea eta, bestetik, seinale bat bidaltzea.
Aipaturiko entseguak baliagarriak dira arma nuklearren potentziala eta eraginkortasuna frogatzen duten ebidentziak lortzeko.
Halaber, gainerako potentzia nuklearren aurrean indar erakustaldiak egiteko ere erabili izan ohi da.
Buru nuklearrak dituzten herrialdeak
Errusia, Ameriketako Estatu Batuak, Txina, Frantzia, Erresuma Batua, India, Pakistan, Israel eta Ipar Korea dira buru nuklearrak dituzten herrialdeak.
Herrialde bakoitzak zenbat dituen ezagutzen ez bada ere, Amerikako Zientzialarien Federazioaren arabera, Errusiak 5.459 ditu, eta Estatu Batuek, 5.177
Zure interesekoa izan daiteke
Gobernu federala berriz irekitzeko akordioa lortu dute AEBeko Senatuan, bost astez itxita egon ostean
Zortzi senatari demokratak bat egin dute errepublikanoekin neurria desblokeatzeko, eta horri esker, 4.000 langile federal baino gehiago itzuliko dira lanera eta Administrazioa finantzatuko dute 2026ko urtarrilera arte.
Zergatik daramatza itxita Estatu Batuetako Gobernuak 40 egun? Itxiera historikoaren gakoak
Estatu Batuetako Gobernu federalaren itxierak 40 eguneko marka historikoa egin du. Ehunka mila langile publiko soldatarik gabe eta oinarrizko zerbitzuak bertan behera utzi ditu, laguntza sozialak ordaindu gabe laga ditu eta aire-trafikoa kolapsatzea eragin du.
BBCko zuzendari nagusiak dimisioa eman du Trumpi buruzko dokumental baten inguruko polemikaren harira
'The Daily Telegraph' egunkariak asteartean argitaratu zituen barne dokumentu batzuen arabera, 'Panorama' izeneko dokumentalak ikusentzuleak engainatu ahal izan zituen Trumpen hitzaldi bat manipulatuz. Aurrez, Gazako genozidioaren inguruko trataeragatik ere jomugan zuen BBCko zuzendaritza Britainia Handiko eskuinak.
Astelehenean ekingo diote COP30ari Brasilen, negazionismoaren olatua geldiarazteko helburuarekin
NBEaren goi bileraren helburu nagusia 10 urte bete berri dituen Parisko Akordioa berrestea izango da; alegia, industria aurreko mailarekin alderatuta, planetaren berotzea 1,5 gradura mugatzea.
Hasi da CELAC-UE goi-bilera
Bederatzi estatuburu eta gobernuburu bildu dira igande honetan Latinoamerikako eta Karibeko Estatuen Erkidegoaren eta Europar Batasunaren arteko IV. goi-bileran.
'Fung-wong' supertifoiak lurra jo du Luzon uhartean, Filipinetako iparraldean
Tifoi handi horrek orduko 185 kilometroko haize-boladak eragin ditu, eta toki batzuetan orduko 230 kilometroko haize-boladak utzi ditu. Ia milioi bat pertsona ebakuatu dituzte, eta uholde handiak eragin ditu.
Hamasek beste gorpu bat entregatu du, Israelgo militar baten gorpua antza
Hamaseko dozenaka milizianori Gazara itzultzeko aukera emango die horrek. Gorpu hori eman ostean, israeldarren lau gorpu omen daude oraindik Gazan lurperatuta.
Tornado handi batek zenbait hildako eta ehunka zauritu eragin ditu Brasilen
Hondamendi naturala Rio Bonito do Iguaçun gertatu da, Parana estatuan, herrialdearen hegoaldean, eta 250 km/h-ko haize-boladek 10.000 kaltetu baino gehiago utzi dituzte.
'Kalmaegi' tifoiak 200 hildako baino gehiago utzi ditu Filipinetan
Herrialdearen zati handi bat alerta maila gorenean dago "supertifoi" horrengatik, euri-jasa handiak, haize-bolada gogorrak eta 3 metrorainoko itsasaldi ziklonikoak eragin baititu.