Gizakia Ilargira eraman zuen Apolo 11 misioari buruzko bitxikeriak
Lehen aldiz eginiko ilargiratzearen 50. urteurrena da uztailaren 20an, larunbata. XX. mendeko gertakari historiko horren protagonistak Neil Armstrong, Buzz Aldrin (Edwin E. Aldrin Jr.) eta Michael Collins NASAko astronautak izan ziren.
Neil Armstrong, astronautarik ospetsuena, Apolo 11 misioaren komandantea izan zen; Aldrin eta Collins, aldiz, ilargi-moduluaren eta aginte-moduluaren pilotuak, hurrenez hurren. Michael Collinsek ez zuen Ilargia zapaldu.
Bost hamarkadatan zabaldutako esamesez gain, ilargiratze ospetsuarekin loturiko hainbat bitxikeria daude. Ontzien izenak, adibidez, tripulazioko komandanteak erabaki zituen, Armstrongek. Ilargiratze-moduluari Eagle (arranoa) jarri zion, eta aginte-moduluari, Columbia.
Gizakiak ez zuen Ilargia zapaldu uztailaren 20an
Nahiz eta tripulazioa egun horretan heldu zela esan, adierazpen hori okerra da kronologikoki.
Uztailaren 20an, 20:17:40an (UTC), heldu zen espazio-ontzia Ilargiko Mare Tranquillitatis izeneko itsaso handira, baina hurrengo egunean jaitsi zen Neil Armstrong espazio-ontzitik, hots, 1969ko uztailaren 21an, 02:56an (UTC), NASAko webgunean argitaratutako misioaren lapurpenaren arabera.
Pauso txikia, norentzat?
"Pauso txikia gizakiarentzat, jauzi ikaragarria gizadiarentzat" ("That's one small step for a man, one giant leap for mankind", ingelesez) Neil Armstrongek Ilargiko azala ukitzean esan zituen hitzak dira, antza. Zuzenean eginiko telebistako emankizunean, baina, ez dago argi Armstrongek 'man' (gizona edo, kasu honetan, gizakia) hitzaren aurretik artikulu mugagabea jarri zuen.
Artikulu mugagabe hori gabe ("one small step for men", "one small step for a man" esaldiaren ordez), gizaki edo gizon bakar bat aipatu beharrean, gizonen multzoa edo gizadia aipatuko zukeen astronautak. Hori dela eta, egun ezagutzen dugun adierazpena okerra dela uste dute hainbat pertsonak.
2012an, 82 urterekin hil zen Armstrong. Bere bizitzan zehar, 'a' artikulua ahoskatu zuela esan zuen beti, baina arazo tekniko batengatik ahotsa ez zela ondo entzun.
Astronautaren esanetan, esaldia modu naturalean bururatu zitzaion, modulutik jaitsi baino lehen, Andrew Chaikinek Gizon bat Ilargian liburuan deskribatu zuen moduan. Hala ere, Armstrongek hitzak aldez aurretik prestatu zituela aitortu zuen Neilen anaiak, Dean Armstrongek, 2013an, BBCren Neil Armstrong - First Man on the Moon izeneko telesaioan.
Dean Armstrongek Erresuma Batuko telebista publikoan azaldu zuenez, Apolo 11 misioa hasi baino egun batzuk lehenago, paper bat eman zion Neilek esaldi historikoarekin. Deanen esanetan, ez zuen jarri artikulu mugagaberik, baina, ozen irakurri zuenean, Neilek hori zuzendu zuen gizona zentzu zabalean aipatzeko.
Albiste gehiago gizartea
Sonia Perezek gogorarazi du Cabifyk eta Uberrek hiriarteko ibilbideetan soilik jardun dezaketela
Aldundiak bost zigor jarri dizkie Gidaridun Garraio Ibilgailuen operadoreei 2025ean, gehienak hiriarteko ibilbideak soilik egitearen murrizketa ez betetzeagatik.
Kontaktuen orrien erabiltzaileei estortsioa egiten zien sare kriminal bat desegin dute Iruñean
Polizia Nazionalak 16 pertsona atxilotu ditu, eta ikerketak irekita jarraitzen du, Espainiatik kanpo egon daitezkeen beste bi inplikaturen bila ari batira.
Su handi batek Lleida kiskali du: zer da seigarren belaunaldiko sute bat?
Lleidako sutearen garrak 30 km/h-ko abiaduran joan ziren, 14 kilometroko altuerako hodei pirokumuloa sortu zen eta eguraldiak sua kontrolatzea zaildu zuen.
Joxe Azurmendi, euskararen eta euskal kulturaren aldeko ekintzaile nekaezina
Zegaman jaioa, Azurmendi Jakin taldeko kide aktiboa izan zen, Francoren debekuaren ondoren aldizkaria birsortu zenetik. Beste erakunde batzuekin ere kolaboratu zuen euskararen normalizaziorako, kulturan eta bakegintzan.
EHUk "jakintzaren demokratizazioan funtsezko rola jokatzen jarraitu" behar duela defendatu du Pradalesek
Imanol Pradales lehendakariak inauguratu du Donostian Euskal Herriko Unibertsitatearen (EHU) Udako Ikastaroen 44. edizioa. Ekitaldi horretan, Miren Arzalluz Guggenheim Bilbao Museoaren zuzendari nagusiak eskola magistrala eman du, 'Mugarik gabeko artea. Mugak gainditzen, lengoaiak esploratzen' izenburupean.
Joxe Azurmendi filosofo eta pentsalari zegamarra zendu da, 84 urte zituela
Jakin aldizkariak azpimarratu duenez, "pentsamendu itzela utzi diguzu. Hura lantzen jarraituko dugu, beti eskatu izan diguzun bezala, zu (eta inor) jainkotu gabe, baina maisu-maistrak aitortuz". Aldizkari historiko horrek nabarmendu duenez, Azurmendiren pentsamendua funtsezkoa izan zen joan den mendeko 60ko eta 70eko hamarkadetan euskara eta euskal kultura berritu eta bultzatzeko.
Zer gertatzen da gure datu pertsonalekin hotel batean ostatu hartzen dugunean?
Segurtasunagatik, hotelek datu jakin batzuk bildu eta Poliziari helarazi behar diote, baina ezin dituzte muga argi batzuez harago. Adibidez, ez dute eskubiderik gure NANa fotokopiatu edo eskaneatzeko.
Katalunian inoiz ikusi ez den hedapen-abiadura duen sute batek bi pertsona hil ditu
Lleidan atzo piztutako "seigarren belaunaldiko" baso-sute bortitzak, bi hildako eta Katalunian inoiz ikusi ez diren erregistroak utzi ditu: 17 kilometroko pirokumulua eta 28 kilometro orduko hedapen-abiadura, denbora gutxian 5.300 hektarea kiskali zituena.
Igandean salatutako sexu-erasoa gaitzesteko elkarretaratzea egin dute Donostian
Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusiak eta Eneko Goia Donostiako alkateak iragan larunbatean Donostian gertatutako erasoa gaitzetsi dute. Alderdi guztietako ordezkariek eta beste kargu publiko batzuek ere hartu dute parte elkarretaratze isilean.
640 landareko marihuana-plantazio bat desegin dute Zallan, eta bi pertsona atxilotu dituzte
Desegindako instalazioetan hazkuntza-sistema aurreratuak eta material espezializatua zeuden. Agenteek aireztatzeko gailu sofistikatuak, argiztapen automatizatua eta landareen hazkundea bizkortzeko tresnak aurkitu zituzten. Polizia operazioak zabalik jarraitzen du, tartean pertsona gehiago dauden ikertzen ari baitira.