Gizakia Ilargira eraman zuen Apolo 11 misioari buruzko bitxikeriak
Lehen aldiz eginiko ilargiratzearen 50. urteurrena da uztailaren 20an, larunbata. XX. mendeko gertakari historiko horren protagonistak Neil Armstrong, Buzz Aldrin (Edwin E. Aldrin Jr.) eta Michael Collins NASAko astronautak izan ziren.
Neil Armstrong, astronautarik ospetsuena, Apolo 11 misioaren komandantea izan zen; Aldrin eta Collins, aldiz, ilargi-moduluaren eta aginte-moduluaren pilotuak, hurrenez hurren. Michael Collinsek ez zuen Ilargia zapaldu.
Bost hamarkadatan zabaldutako esamesez gain, ilargiratze ospetsuarekin loturiko hainbat bitxikeria daude. Ontzien izenak, adibidez, tripulazioko komandanteak erabaki zituen, Armstrongek. Ilargiratze-moduluari Eagle (arranoa) jarri zion, eta aginte-moduluari, Columbia.
Gizakiak ez zuen Ilargia zapaldu uztailaren 20an
Nahiz eta tripulazioa egun horretan heldu zela esan, adierazpen hori okerra da kronologikoki.
Uztailaren 20an, 20:17:40an (UTC), heldu zen espazio-ontzia Ilargiko Mare Tranquillitatis izeneko itsaso handira, baina hurrengo egunean jaitsi zen Neil Armstrong espazio-ontzitik, hots, 1969ko uztailaren 21an, 02:56an (UTC), NASAko webgunean argitaratutako misioaren lapurpenaren arabera.
Pauso txikia, norentzat?
"Pauso txikia gizakiarentzat, jauzi ikaragarria gizadiarentzat" ("That's one small step for a man, one giant leap for mankind", ingelesez) Neil Armstrongek Ilargiko azala ukitzean esan zituen hitzak dira, antza. Zuzenean eginiko telebistako emankizunean, baina, ez dago argi Armstrongek 'man' (gizona edo, kasu honetan, gizakia) hitzaren aurretik artikulu mugagabea jarri zuen.
Artikulu mugagabe hori gabe ("one small step for men", "one small step for a man" esaldiaren ordez), gizaki edo gizon bakar bat aipatu beharrean, gizonen multzoa edo gizadia aipatuko zukeen astronautak. Hori dela eta, egun ezagutzen dugun adierazpena okerra dela uste dute hainbat pertsonak.
2012an, 82 urterekin hil zen Armstrong. Bere bizitzan zehar, 'a' artikulua ahoskatu zuela esan zuen beti, baina arazo tekniko batengatik ahotsa ez zela ondo entzun.
Astronautaren esanetan, esaldia modu naturalean bururatu zitzaion, modulutik jaitsi baino lehen, Andrew Chaikinek Gizon bat Ilargian liburuan deskribatu zuen moduan. Hala ere, Armstrongek hitzak aldez aurretik prestatu zituela aitortu zuen Neilen anaiak, Dean Armstrongek, 2013an, BBCren Neil Armstrong - First Man on the Moon izeneko telesaioan.
Dean Armstrongek Erresuma Batuko telebista publikoan azaldu zuenez, Apolo 11 misioa hasi baino egun batzuk lehenago, paper bat eman zion Neilek esaldi historikoarekin. Deanen esanetan, ez zuen jarri artikulu mugagaberik, baina, ozen irakurri zuenean, Neilek hori zuzendu zuen gizona zentzu zabalean aipatzeko.
Albiste gehiago gizartea
Suaren bilakaera hobetzen ari da, baina foku batzuk aurrera doaz eta erreprodukzioak sortzen ari dira
13 sute egoera operatiboan daude oraindik, gehienak Gaztela eta Leonen. Datozen orduetan espero diren baldintza meteorologikoak onuragarriak izango dira horiek kontrolatzeko eta itzaltzeko.
Trafiko-murrizketa ugari Bilbon irailaren 2an eta 3an, Vueltaren etapa dela eta
Trafiko murrizketa nabarienak Enekuri-Artxanda errepidean, Diego Lopez de Haro kalean, Sabino Aranan eta Euskalduna zubian izango dira. Kasuak kasu, murrizketak asteartean hasiko dira.
Kamioilari bat hil da Erriberrin, ibilgailua iraulita
Istripua goizaldeko 04:00ak aldera gertatu da AP-15 errepidean, Iruñerako noranzkoan.
Herri gehiago ebakuatu dituzte Gaztela eta Leonen eta Asturiasen; Galizian, berriz, hobera egin du egoerak
Udako sute-bolada hasi zenetik, 34.000 pertsona inguru atera dituzte etxetik, eta piztutako 268 suteek 413.992 hektarea kiskali dituzte. Gainera, 48 pertsona atxilotu dituzte, suteak piztu dituztelakoan.
Olatuen ikuskizunak dozenaka pertsona erakarri ditu Donostiako Pasealeku Berrira
Euskalmetek abisu horia ezarri du gaur, itsasaldeko arriskuagatik. Ondorioz, Donostiako Udalak itxi egin du Santa Klara uhartea, eta debekatu egin die ibilgailuei Pasealeku Berrira sartzea. Hala ere, donostiar eta bisitari askok olatuen ikuskizunaz gozatu nahi izan dute, eta bat baino gehiago blai-blai eginda joan da etxera.
Gizon bat atxilotu dute Gasteizen bikotekideari erasotzea egotzita
Ustezko erasotzaileak kaletik jarraitu zion emakumeari, eta hainbat herritarrek babestu behar izan zuten, Udaltzaingoa iritsi zen arte.
Nafarroak 118 adingabe hartuko ditu urtebeteko epean, dagoeneko "tentsionatuta" dagoen erkidegoa bada ere
Ministroen Kontseiluak onartutako dekretuak ezarri du 100.000 biztanleko 32,6 adingabe artatuko dituztela. Euskadik eta Kataluniak ez lukete harrerako gazterik hartu beharko, orain arte "egindako ahaleginagatik".
Osakidetzak itzultzaile neuronal bat erabiliko du euskaraz egindako kontsulten informazio idatzia gaztelaniara itzultzeko
Tresna horri esker, profesionalek informazioa euskaraz sartu ahal izango dute pazienteen historialean, eta elebidunak ez direnek "interpretazio arazorik gabe" eskuratu ahal izango dute.
Galizian 95.000 hektarea baino gehiago kiskali dira dagoeneko, abuztuan izandako baso-suteetan
Galizian 95.000 hektarea baino gehiago erre dira, baso-suteetan udan. Orain, 20 hektareatik gorako hiru sute aktibo geratzen dira: bi, Ourensen, eta bat, Lugon.
Donostiako Udalak 220 tona harri kendu ditu gaur goizaldean Ondarretako hondartzatik
Donostiako Udalak 220 tona harri kendu ditu gaur goizaldean Ondarretako hondartzatik. Operatiboa berriro errepikatuko da gaur, astearte gauetik asteazken goizaldera arte.