Nafarroak umetoki-lepoko minbizia garaiz detektatzeko programa jarriko du abian urtarrilean
Nafarroako Gobernuko Osasun Departamentuak 2023ko urtarrilaren amaieran abian jarriko du umetoki-lepoko minbizia garaiz detektatzeko programa, 35-65 urte bitarteko 162.625 emakumeri zuzendua. Baheketaren lehen proba giza papilomaren birusa hautematea izango da.
Programa honen berritasuna da hala erabakitzen duten emakumeek beren etxean egin ahal izango dutela proba, eta dagokien Sexu eta Ugalketa Osasunaren Arretarako Zentroan (CASSyR) entregatu ahal izango dutela lagina. Emaitza positiboa bada, zitologia egin dela adieraziko da.
Proba horiek bost urtean behin egingo dira (emakumeek 35, 40, 45, 50, 55, 60 eta 65 urte betetzen dituzten urtean jasoko dute hitzordua). 25 eta 34 urte bitartekoek, berriz, zitologia-programarekin jarraituko dute hiru urtean behin, CASSyRen bitartez.
Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuari (ISPLN) atxikitako programa honen lehen kanpaina 2023ko urtarriletik 2027ko abendura bitartean egingo da, eta xede-populaziotzat hartuko dira Nafarroan 1958ko urtarrilaren 1etik 1992ko abenduaren 31ra bitartean jaiotako emakumeak.
Osasun Departamentuak ohar batean aurreratu duenez, helburu nagusiak honako hauek dira: umetoki-lepoko minbiziaren intzidentzia murriztea, gaixotasunaren heriotza-tasa murriztea eta eritasun hori diagnostikatzen zaien pazienteen bizi-kalitatea hobetzea.
4,5 kasu 100.000 emakumeko
Intzidentziari dagokionez, Nafarroako egoera Europako iparraldeko herrialdeetakoaren antzekoa da, eta, Nafarroako Minbiziaren Biztanleriaren Erregistroko azken datuen arabera, umetoki-lepoko minbiziaren intzidentzia 100.000 emakumeko 4,5ekoa da Foru Erkidegoan.
Urtean 17-23 kasu inguru diagnostikatzen dira. Munduko biztanleriara egokitutako heriotza-tasa 100.000 emakumeko 1 da. Mundu-mailan, laugarren postuan dago, 100.000 emakumeko 13,1ekin, bularreko, kolon-ondesteko eta biriketako minbiziaren atzetik.
Prebentzioa
Iturri berdinek frogatutzat eman dute giza papilomaren birusak eragindako infekzioak zerikusia duela umetoki-lepoko minbiziaren garapenean; beraz, prebentzio-neurriak aplikatzea, txertoa kasu, funtsezko elementua da hura kontrolatzeko, baita preserbatiboa erabiltzea ere.
Tumorearen detekzio goiztiarrak frogatu du eraginkorra dela, eta hilkortasuna nabarmen gutxitzea lortu du; beraz, detekzio goiztiarreko estrategiak, txertaketarekin batera, gaixotasun hori kontrolatzeko eta desagerrarazteko modu eraginkortzat har daitezke.
Albiste gehiago gizartea
"Nahasmendu delirantea" diagnostikatu diote medikuek Kabiecesen 400 haur baino gehiago txertatu gabe utzi zituen erizainari
Epaiketaren laugarren egunean, auzipetua auzitegian aurkeztu da, baina deklaratzeko moduan ez dagoela onartu du.
Iruñeko Planetarioa berreraikitzeko lanak hasi dira
Urtarrilean kupula larriki kaltetu zuen sutearen ondoren, Iruñeko Planetarioa Tornamira Aretoa zaharberritzen eta eraikina osorik modernizatzen hasi da. Kultura sailburu Rebeca Esnaolak zentroa zientzia eta astronomia dibulgaziorako abangoardiako gune gisa berreskuratzea helburu duten jarduerak azaldu ditu.
Sindikatuek eta pentsiodunek protesta egin dute Eusko Legebiltzarraren aurrean
Pentsioak Lanbide arteko Gutxieneko Soldatara (LGS) arte osatzeko Herri Ekimen Legegilea (HEL) Jaurlaritzak aintzat hartu ez izanagatik protesta egin du pentsiodunen mugimenduak. Bestalde, enplegu publikoko prozesuetan izandako euskararen aurkako "erasoaldi judiziala" salatu du LAB sindikatuak.
Bi gizon atxilotu dituzte Azkoitian gizon bati sexu-erasoa egin eta legez kanpo atxikitzeagatik
Joan den asteartean, gizon bat Ertzaintzaren egoitzara joan zen sexu-eraso baten biktima izan zela eta bere borondatearen aurka atxiki zutela eta eraso fisikoa eta sexuala egin ziotela salatzeko.
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.