"Super arbolak", berotze globalari aurre egiteko
Errendimendu handiko arbolak, eliteko zuhaitzak edota "super arbolak". Modu askotara deitzen dira mundu mailako basogintzaren erronka bihurtu diren landareak. Klima aldaketaren aurrean basoen osasuna bermatzea dute helburu, egur sektorearen onura ekonomikoak areagotzearekin batera. Enbriogenesi somatikoaren teknikaren bidez lortzen dira laborategietan, eta mugarri bat ezarri dute basogintzan eredu diren herrialdeen ingurumen estrategietan.
NEIKER Nekazal Ikerketa eta Garapenerako Euskal Erakundeak hamar urte baino gehiago daramatza enbriogenesi somatikoaren teknikarekin lanean, eta ikerketa lerro horretan, lorpen handienetako bat iaz Laudion landatutako pinus radiata —Euskal Herrian gehien landatzen den espeziea— basoa da. Espezie horretako "super arbolen" lehen landaketa da Europa osoan, eta proiektua zuzendu duen Paloma Moncalean NEIKERreko Baso Zientzien Saileko ikertzailearen hitzetan, urrats iraultzaile bat da basogintzan.
Besteak beste, tenperatura altuei, lehorteei edota mantenugaietan pobreak diren lurzoruei aurre egiteko ezaugarriak dituzte eliteko zuhaitzek, laborategian egindako aukeraketa zorrotzen ondorioz. Horrez gain, bioteknologiari esker, hazi bakarretik milaka zuhaitz lor daitezke, eta arbola horien hazte prozesua nabarmen murrizten da, baso jabeen onura ekonomikoak areagotuz, Monkaleanek azaldu duenez.
"Basogintzan aurreratuen dauden herrialdetan erabiltzen ari diren teknika bioteknologikoa da. Ohiko tekniken bidez, hazi bakarretik zuhaitz bakarra ateratzen da. Guk, zelula bakarretik milaka zuhaitz sor ditzakegu. Berretsi nahi duguna, ondorengoa da: laborategian dugun zelula multzoari estres baldintzak ezartzen badizkiegu, adibidez, tenperatura altuetara edo ur gutxi izatera ohitzen baditugu, landare horiek prestatuago egongo dira kanpoko estresari aurre egiteko. Adibidez, laborategian tenperatura altuetan egon den landarea, landa guneetan hobeto egokituko da tenperatura altuetara. Hori berretsi nahi dugu", zehaztu du.
Europar Batasunak finantzatu du NEIKER garatzen ari den egitasmoa, "Multiforever" ekimenaren baitan. Besteak beste, basoen osasuna, espezie alternatiboak, zuraren kalitatea eta hobekuntza genetikoa daude planaren ardatzean, klima aldaketaren aurrean, jasangarritasunaren bila.
Albiste gehiago gizartea
"Nahasmendu delirantea" diagnostikatu diote medikuek Kabiecesen 400 haur baino gehiago txertatu gabe utzi zituen erizainari
Epaiketaren laugarren egunean, auzipetua auzitegian aurkeztu da, baina deklaratzeko moduan ez dagoela onartu du.
Iruñeko Planetarioa berreraikitzeko lanak hasi dira
Urtarrilean kupula larriki kaltetu zuen sutearen ondoren, Iruñeko Planetarioa Tornamira Aretoa zaharberritzen eta eraikina osorik modernizatzen hasi da. Kultura sailburu Rebeca Esnaolak zentroa zientzia eta astronomia dibulgaziorako abangoardiako gune gisa berreskuratzea helburu duten jarduerak azaldu ditu.
Sindikatuek eta pentsiodunek protesta egin dute Eusko Legebiltzarraren aurrean
Pentsioak Lanbide arteko Gutxieneko Soldatara (LGS) arte osatzeko Herri Ekimen Legegilea (HEL) Jaurlaritzak aintzat hartu ez izanagatik protesta egin du pentsiodunen mugimenduak. Bestalde, enplegu publikoko prozesuetan izandako euskararen aurkako "erasoaldi judiziala" salatu du LAB sindikatuak.
Bi gizon atxilotu dituzte Azkoitian gizon bati sexu-erasoa egin eta legez kanpo atxikitzeagatik
Joan den asteartean, gizon bat Ertzaintzaren egoitzara joan zen sexu-eraso baten biktima izan zela eta bere borondatearen aurka atxiki zutela eta eraso fisikoa eta sexuala egin ziotela salatzeko.
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.