Birusak, bakteriak... inguru guztia mikroorganismoz betea daukagu
Txikiak eta ikusezinak dira eta sarritan ez gara jabetzen zenbat ditugun gure inguruan baina, dudarik gabe, mikroorganismoz inguratuta gaude. Hala baieztatu digu EHUko Farmazia Fakultateko Mikrobiologia saileko irakaslea eta ikerlaria den Irati Martinez Malax-Etxebarriak.
Milioika eta milioika mikroorganismo ditugu inguruan. Birusak, bakterioak, akaroak eta onddoak dira horietako batzuk. Izen txarra badute ere (gaitzen transmisore gisa ikusten ditugu askotan), horietako asko onak eta beharrezkoak dira hainbat ekosistema mantentzeko.
Hain zuzen ere, gizakiak horietako batzuk etxekotu dituela ere esan dezakegu; jogurtak edota ogia egiteko behar direnak, adibidez.
Mikroorganismo guztietatik portzentaje txiki bat, ordea, patogenoak dira; alegia, beste izaki bizidun bati kaltea eragiteko ahalmena daukate. Gizakiontzat ezagunenetako batzuk, pandemia garaian erotu gintuen Covid-19az gainera, e-coliak, campylobacterrak eta akaroak izan daitezke. Lehen biek gastroenteritisa sor diezagukete eta akaroak, berriz, alergia askoren oinarrian egoten dira.
Izaki bizidun guztion gorputzetan bizi dira mikroorganismoak. Beste batzuk ur tantetan edo edozein gainazaletan esekita irauten dute. Elikagaia, hezetasuna eta tenperatura egokia behar dituzte ugaltzeko.
Gure etxeetan, lantokietan eta bestelako eraikinetan egoten dira horietako asko eta guk geuk eramaten ditugu alde batetik bestera zapatetan edota eskuetan.
Nola lortu mikroorganismoen karga gutxitzea?
Irati Martinezen hitzetan garbitasuna da gakoa. Garbitasuna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta mikroorganismo gutxiago egongo dira. Gure etxeetan, adibidez, edozein txokotan egon daitezke, baina ugarien komunean eta sukaldean aurkituko ditugu. Hala ere, gure larruazalarekin ukitzen dugun edozein gainazal edo oihaletan ere mikroorganismoak egongo dira.
Martinezen aburuz, garbiketa mekanikoa (trapua pasatzea) eginda horietako asko kenduko ditugu. Horrez gainera, xaboiak erabiltzen baditugu beste asko suntsituko ditugu eta, azkenik, beti erabili daiteke desinfektatzaileren bat (lixiba, alkohola…)
Hori bai, argi utzi ditu mikroorganismoak gu baino lehenago iritsi zirela Lur planetara eta gu beti bizi izan garela haiekin kontaktuan, beraz, hau guztia obsesionatu gabe egiteko ere gomendatu digu.
Albiste gehiago gizartea
Nafarroako Unibertsitatea eta EHU, munduko 600 unibertsitate onenen artean
Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT) lehen postuari eusten dio, hamalau urtez; ostean, Londresko Imperial College eta Stanfordeko Unibertsitatea daude.
Alerta laranja Araba eta Nafarroa hegoaldean, arratsalderako iragarrita dauden prezipitazio handiengatik
Tenperaturak oso altuak izango dira, 27 eta 35 gradu artekoak, tokiaren arabera. Arratsaldetik aurrera baliteke ekaitzak jo eta trumoi-zarrapadak botatzea. Ekaitzak jotzeko arriskua dela eta, alerta laranja ezarriko dute Araba eta Nafarroa hegoaldean.
Arartekoak Osakidetzan inbertsioa areagotzearen garrantzia azpimarratu du, herritarren kexak ikusita
Ines Ibañez de Maeztuk adierazi du Osasun Itunaren ostean hartuko diren neurrien esperoan dagoela, egoera hobetuko duten itxaropenarekin. "Etxebizitza eskubidea bete egiten dela bermatuko duten politika publikoen aldeko apustu irmoa" ere eskatu du.
Scientia School enpresak Pryconsa konpainiari saldu dio Amara auzoko Karmelo ikastetxea hartzen zuen eraikina
Scientia Schoolek azaldu duenez, 2019an erosi zuen ikastetxea, baina "matrikulen kopuruak behera egin zuen etengabe". "Egoera horrek itxiera ekarri zuen", gogorarazi du.
Osakidetzak ordutegiak murriztu eta osasun-zentro batzuk itxiko ditu udan
Aldaketa horiek zentroen % 37ri eragingo diete. ELA eta CCOO sindikatuek udako plangintza kritikatu dute. Osakidetzaren egiturazko arazoek “bere horretan jarraitzen dutela” ziurtatu dute eta “benetako konponbideei heltzeko" negoziazio prozesua hastea eskatu dute.
Red Electricak zentralei egotzi die apirileko itzalaldiaren ardura: "Sorgailuek beren konpromisoak bete izan balituzte, ez zen itzalaldirik gertatuko"
Red Electricak, sistemaren operadoreak, erantzukizuna ez du bere gain hartu eta zentral sortzaileen aurka egin du, ez zituztelako bete kolapsoa saihesteko protokolo teknikoak. Gobernuak, bere aldetik, akats ugari egin zituela onartu egin du. Hala ere, operadorearen plangintza zalantzan jartzen du.
Euskadin ematen diren 10 gorroto-delitutik sei arrazistak edo xenofoboak dira
2024ko Gorroto Istiluen azken Txostenak egiaztatzen du kasuen kopuruak behera egin duela oro har, baina baieztatzen du arrazakeriak eta xenofobiak eragindako erasoak oraindik ere argi eta garbi nagusitzen direla gorrotoaren mapan Euskadin.
Andre Maria Zuriaren jaiek badute kartela
2025eko Andre Maria Zuriaren Jaiak Arabako hiriburuan ospatuko dira, abuztuaren 4tik 9ra.
Abisu horia ezarri dute Euskadin ostiralera arte, tenperaturak 35 gradura iritsiko baitira
Tenperaturak oso altuak izango dira, 27 eta 35 gradu artekoak, gunearen arabera.

Bilbo eta Arrigorriaga arteko RENFEren zerbitzua berrezarri dute, Alvia batek matxura izan ostean
Ezbeharra 07:20 aldera jazo da, Bilbotik ateratzen ari zen Alvia bat Ollarganen geldirik geratu denean, eta ezin izan du zirkulatzen jarraitu.