Duela 17.000 urte ere bizi ziren etxeko txakurrak Euskadin
Europako etxeko txakur zaharrenetariko bat Euskadin bizi izan zen duela 17.000 urte, EHUko Giza Biologia Ebolutiboko taldeak jakin ahal izan duenez Zestoan aurkitutako besahezur bat oinarri hartuta.
1985. urtean, Jesus Altunak Errallako (Zestoa, Gipuzkoa) aztarnategian gidatutako indusketa batean, kanido baten besahezur ia oso bat berreskuratu zuten. Otsoak, txakurrak, azeriak eta koioteak hartzen ditu barne, besteak beste, haragijale familia horrek. Une horretan, zaila zen identifikatzea zein kanidori zegokion hezur hura.
Orain, Conchi de la Rua irakasleak zuzendutako Euskal Herriko Unibertsitateko Giza Biologia Ebolutiboko taldeak ikerketa sakona egin du hezur hondarraren inguruan.
Analisiak espeziea genetikoki identifikatzea baimendu du, Canis lupus familiaris (etxeko txakur) gisa. Karbono 14 bidez egindako datazio zuzenaren arabera, 17.410 eta 17.096 urte arteko antzinatasuna du hezurrak.
Hain zuzen, Goi Paleolitoko Madeleine aldiari dagokio, eta horrek Europan unera arte izandako etxeko txakur zaharrenetariko bat bilakatzen du. Txakurra da gizakiek etxekotutako lehen espeziea, otsoa oinarri hartuta.
Errallako txakurrak leinu mitokondriala partekatzen du unera arte aztertutako Madeleine aldiko txakur gutxiekin. Leinu horren jatorria "Azken Maximo Glaziarra" deritzonarekin bat egin zuen klima hotzeko aldi batekin lotu ohi da, Europan duela 22.000 urte izan zena.
"Emaitza hauei esker, posible da pentsatzea otsoaren etxekotzea orain arte uste baino goizago eman zela, mendebaldeko Europan behintzat. Izan ere, Paleolitoko ehiztari-biltzaileek otsoarena bezalako espezie basatiekin zuten interakzioa indartuta egon zitekeen aterpe glaziarreko eremuetan (Frantziar-Kantabriarra, esate baterako) krisi klimatiko aldi horretan zehar", azaldu du De la Rua irakasleak.
Albiste gehiago gizartea
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.
Labar pinturak dituen historiaurreko aztarnategi bat aurkitu dute Gamiz-Fikan
Bizkaiko Foru Aldundiak jakinarazi duenez, Juan Carlos Lopez Quintanak eta Juan Carlos Izagirrek aurkitu zuten, Atxispeko San Pedro ermitaren ingurunea berreskuratzeko interbentzio programa baten baitan, 2025eko ekainaren 26an. Haitzuloa ikertu duten adituen arabera, eremu kantauriarrean dokumentatutako lehen hipogeo mistoa da.
Pertsona bat hil da Tafallan furgoneta baten eta uzta biltzeko makina baten artean izandako istripuan
Polizia-iturriek jakitera eman dutenez, istripua 09:00etan gertatu da, NA-132 errepidean, Tafalla parean, eta hildako pertsona furgonetan zihoana da.
San Mamesera sartzeko inguruak jarraitzaile zuri-gorriz bete dira, Txapeldunen Ligako hitzorduan
Zuri-gorriek Arsenalen aurka neurtuko dituzte indarrak astearte honetan, Txapeldunen Ligako 1. jardunaldiko neurketan. Athleticeko milaka zale bildu dira gaur arratsaldean partida honetan, taldea animatzeko helburuarekin.
Osakidetzak 10.000 haurtxo immunizatuko ditu bronkiolitis akutuaren aurka
Hasieran, katarroaren antzeko sintomak agertzen dira, hala nola mukiak, eztula edo sukarra, baina egun batzuen buruan beste sintoma batzuk ager daitezke, adibidez, arnasa hartzeko zailtasunak, txistuak edo nekea, eta neke horrek esnea hartzean eragiten die haurtxoei.