Bizi itxaropena txikitu egin da EAEn 2022an, 2017ko mailan kokatzeraino
2022an, gizonen bizi itxaropena 80,5 urtekoa zen Euskal Autonomia Erkidegoan, eta emakumeena 86,1 urtekoa —2019an baino bost hamarren gutxiago—, Eustatek argitaratutako datuen arabera. Covid-19aren pandemiak eta 2022ko uztailean izandako bero boladak zerikusia izan zuten horretan.
Bizi itxaropena txikitu bada ere, Europar Batasunean (orokorrean hartuta) baino handiagoa da oraindik ere —2,5 urte handiagoa gizonen kasuan, eta 2,7 urte handiagoa emakumeen kasuan—. Hain zuzen ere, Espainiak du EBko bizi itxaropen tasa handienetakoa, eta EAEkoa baino txikiagoa da —hamarren bat gizonetan, eta bi hamarren emakumeetan—.
1976ko datuei (69,6 urteko bizi itxaropena gizonentzat, eta 76,9 urtekoa emakumeentzat) erreparatuz gero, argi dago batzuek zein besteek bizitza luzatu dutela nabarmen —9,2 urte emakumeetan eta 10,9 urte gizonetan—.
Bizitza luzatzeko bide horretan baina, tumoreak dira oztopo nagusia. Horiek desagertzea lortuko balitz, gizonek 3,9 urte luzatuko lukete bizitza, eta emakumeek 3 urte.
Jaiotzak
Ugaltasun tasa maila zeharo baxuan dago. Hain zuzen ere, 2022an, emakume bakoitzeko 1,21 jaiotza zenbatu zituzten, aurreko urtean baino lau hamarren gutxiago, eta Europar Batasuneko batezbestekotik (1,53 jaiotza) urruti. Are urrunago dago batezbestekoa 1976ko datuekin alderatuz gero (2,7 jaiotza emakume bakoitzeko). Bizkaiak du tasa txikiena (1,12 jaiotza). Araban eta Gipuzkoan 1,28 jaiotza zenbatu zituzten emakume bakoitzeko, iaz.
Ezkontzak
Lehenengo ezkontzen portzentajea % 44,2koa izan zen gizonetan 2022an, eta % 48,4koa emakumeetan. 2020ko eta 2021eko datuekin erkatuta, gora egin du ezkontza kopuruak.
Batez beste 38,3 urterekin ezkontzen dira lehenengoz gizonak, eta 36,5 urterekin emakumeak.
Albiste gehiago gizartea
"Nahasmendu delirantea" diagnostikatu diote medikuek Kabiecesen 400 haur baino gehiago txertatu gabe utzi zituen erizainari
Epaiketaren laugarren egunean, auzipetua auzitegian aurkeztu da, baina deklaratzeko moduan ez dagoela onartu du.
Iruñeko Planetarioa berreraikitzeko lanak hasi dira
Urtarrilean kupula larriki kaltetu zuen sutearen ondoren, Iruñeko Planetarioa Tornamira Aretoa zaharberritzen eta eraikina osorik modernizatzen hasi da. Kultura sailburu Rebeca Esnaolak zentroa zientzia eta astronomia dibulgaziorako abangoardiako gune gisa berreskuratzea helburu duten jarduerak azaldu ditu.
Sindikatuek eta pentsiodunek protesta egin dute Eusko Legebiltzarraren aurrean
Pentsioak Lanbide arteko Gutxieneko Soldatara (LGS) arte osatzeko Herri Ekimen Legegilea (HEL) Jaurlaritzak aintzat hartu ez izanagatik protesta egin du pentsiodunen mugimenduak. Bestalde, enplegu publikoko prozesuetan izandako euskararen aurkako "erasoaldi judiziala" salatu du LAB sindikatuak.
Bi gizon atxilotu dituzte Azkoitian gizon bati sexu-erasoa egin eta legez kanpo atxikitzeagatik
Joan den asteartean, gizon bat Ertzaintzaren egoitzara joan zen sexu-eraso baten biktima izan zela eta bere borondatearen aurka atxiki zutela eta eraso fisikoa eta sexuala egin ziotela salatzeko.
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.