Joxe Azurmendi, filosofo eta pentsalari zegamarra, zendu da 84 urte zituela

Joxe Azurmendi pentsalari eta filosofo zegamarra hil da Donostian. Zehazki, asteartean zendu zen 84 urte zituela, Jakin aldizkariak jakinarazi duenez.

Jakin-ek nabarmendu duenez, "pentsamendu itzela utzi diguzu. Hura lantzen jarraituko dugu, beti eskatu izan diguzun bezala, zu (eta inor) jainkotu gabe, baina maisu-maistrak aitortuz". Aldizkari historiko horrek azpimarratu du, gaur argitaratutako ohar batean, Azurmendiren pentsamendua funtsezkoa izan zela joan den mendeko 60ko eta 70eko hamarkadetan euskara eta euskal kultura berritu eta bultzatzeko. "Bere garaiko eta etorkizuneko euskaldunentzat pentsatu duen filosofoa joan da, eta 40 liburutik gorako obra utzi du", gaineratu du.

Filosofoak Arantzazuko frantziskotarretan hasi zuen bere ibilbide intelektuala, eta 60ko hamarkadan Alemaniara joan zen, non filosofia ikasketak egin zituen, eta baita  Erromara ere, non Teologia ikasi zuen, frankismo ostean Euskal Herrira itzultzeko.

80ko hamarkadan frantziskotarrak utzi eta Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) irakasle hasi zen lanean. Hil arte , Donostiako Filosofia Fakultateko katedradun emeritua izan da.

2010ean Euskaltzaindiko ohorezko euskaltzain izendatu zuten, eta 2012an Eusko Ikaskuntza-Humanitate, Kultura, Arte eta Gizarte Zientzien Saria jaso zuen.

'Historia, arraza, nazioa' lanarekin Euskadi literatura saria irabazi zuen 2015ean, euskarazko saiakera onenari.

Gainera, 2018an, Gipuzkoako Foru Aldundiak lurralde horretako Urrezko Domina eman zion. Jakin aldizkariaren gainerako bultzatzaileekin batera jaso zuen domina, baina ezin izan zuen ekitaldira joan.

Biografia laburra

Azurmendik, Asurmendi izenaz ezaguna (1941eko martxoaren 19a, Zegama), 1960an argitaratu zituen bere lehen artikuluak Jakin eta Anaitasuna-n. Urte horretan bertan hasi zen Bitoriano Gandiagaren 'Elorri' poema lantzen (1962).

Urte haietan Jakin-en kolaboratzaile eta zuzendari laguntzaile gisa lan egin zuen, mekanografo gisa, besteak beste. 1964an apaiz bihurtu eta 1965ean Erromara joan zen teologia ikasketak egitera.

1966an Alemaniara joan zen, eta bertan hamabi urte eman zituen Jakin, Zeruko Argia eta Anaitasuna-n kolaboratzen jarraitu zuen bitartean. Era berean, Jose Luis Alvarez Txillardegi eta beste pentsalari ezkertiar batzuekin marxismoari buruzko testuak prestatzen aritu zen Euskal Herriko gazteei zuzenduak.

Azurmendik 'Hitz berdeak' eta 'Hizkuntza, etnia eta marxismoa' argitaratu zituen 1971n, 60ko hamarkadan idatzitako poemekin.

Urte horietan ere 'Kolakowski' liburua prestatu zuen (1972) eta 1973an UEUk antolatutako lehen ikastaroetan parte hartu zuen. 1975ean 'Gizona abere hutsa da' liburua argitaratu zuen eta 1973 eta 1977 bitartean Munsterreko Goi Eskola Nazionalean hizkuntza eta literatura eskolak eman zituen.

1976an, Francisco Franco diktadorea hil ondoren, Euskal Herrira itzuli zen hilabete batzuetarako, eta Jakin Taldeko Joan Mari Torrealdai, Joseba Intxausti eta Paulo Agirrebaltzategirekin elkartu zen.

Erreakzioak

Imanol Pradales lehendakariak Azurmendiren heriotza deitoratu du, eta, nabarmendu duenez, "garai zailetan, euskal nortasunaren oinarri modernoak eraikitzen saiatu zen", eta "gure iragana hobeto ulertzeko gakoak eta tresnak eskaini zizkigun, baita etorkizuna prestatzen jarraitzeko pistak eman ere".

Ohar batean, Pradalesek azpimarratu du Azurmendik, "gure herriak azken hamarkadetan eman duen pentsalari eta idazle handienetako batek, eta belaunaldi oparo bateko erreferente ospetsuak, ekarpen ugari egin zizkiola gure kulturari, hizkuntzari, jakintzari eta sorkuntzari, hainbat alorretan -historia, filosofia, literatura eta saiakera politikoa- eta generotan".

Era berean, Pello Otxandiano EH Bilduren Eusko Legebiltzarreko bozeramaileak Azurmendiren figura goraipatu du X sare sozialean.

Gauza bera egin du Arnaldo Otegi koalizio abertzaleko idazkari nagusiak, sare sozial berdinean: “Irakasle bezala izan zintudan Lapurdin nintzela. Pentsalari aparta, pertsona bikaina, abertzalea eta euskalduna. Esker aunitz gure herriaren alde egindako lan eskergagatik eta besarkada handi bat senide eta lagunei. Euskal Herria berregiten jarraituko dugu”.