Nafarroak 11 tularemia kasu baieztatu ditu aurten, eta horietako zazpik ospitaleratzea behar izan dute
2024an, bi kasu diagnostikatu ziren. Ultzama, Larraun eta Iza ibarretan izan dira kasu gehien. Lau kasutan gaixoek karraskarien gorpuak ukitu zituzten, eta beste lautan, berriki izan zuten kaparren ziztada. 2025ean 60 kasu baino gehiago baieztatu dira Espainiako Estatuan.
2025ean 11 tularemia kasu baieztatu dituzte Nafarroan, eta horietatik zazpik ospitaleratzea behar izan dute. 2024an bi kasu diagnostikatu ziren, eta ordura arte "noizean behin bakarrik diagnostikatzen zen (kasu bat 2021ean eta beste bat 2023an)", jakinarazi du Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuak bere txosten epidemiologikoan.
Zehaztu duenez, Ultzama, Larraun eta Iza ibarretan izan dira kasu gehien, baina Nafarroako beste toki batzuetan ere atzeman dituzte. Lau kasutan gaixoek karraskarien gorpuak ukitu zituzten, eta beste lautan, berriz, kaparren ziztada berriki izan zuten. "Litekeena da diagnostikatu gabeko kasuak egon izana", adierazi du erakundeak.
Foru erakundeak azaldu duenez, "gizakietan kasuen gorakadak adierazten du tularemia dagoela basa-karraskarietan". 2025ean 60 kasu baino gehiago baieztatu dira Espainian.
Tularemia 'Francisella tularensis' bakterioak sortzen du, eta karraskariak kutsatzen ditu: arratoiak, saguak, lursaguak, basa-untxiak, erbiak, urtxintxak eta, neurri txikiagoan, beste animalia batzuk, ibai-karramarroak kasu.
Kutsatzea eta sintomatologia
Gizakietan, kutsatzea karraskariekin, ibai-karramarroekin edo kapar ala artropodoen ziztadagatik gertatzen da. Karraskariek kutsatutako hautsa arnastea edo haien gorpuak manipulatzean sortzen dena kutsagarria izan daiteke gizakientzat.
"Ez da pertsonatik pertsonara kutsatu. Karga infektiboa oso txikia da, eta, beraz, kutsatzea esposizio txikien ondorioz gerta daiteke. Inkubazio aldia 2-5 egunekoa izaten da, baina 21 egunera arte luza daiteke ", azaldu dute Nafarroako osasun erakundeak.
Sintoma asko izan daitezke, baina ohikoa da sukarra eta adenopatia lokalak agertzea. Batzuetan, sukarra, larruazaleko edo mukosetako ultzerak, konjuntibitisa, pneumonia edo sepsia izaten dira. Diagnostiko mikrobiologikoa lesioen edo odolaren laginen PCRaren eta serologiaren bidez egin daiteke. Gaixotasuna tratamendu antibiotiko egokiarekin sendatzen da.
Gomendioak
Egoera horren aurrean, institutuak gomendio batzuk eman dizkie ehiztariei, ehizakiak manipulatzen dituzten pertsonei, arrantzaleei, nekazariei, abeltzainei, txangozaleei eta landa-ingurunera joaten diren pertsonei, nahiz eta noizbehinka aipatzen diren arriskuekiko esposizioa duten pertsona guztiei zuzentzen zaizkien.
Hala, dei egiten du hildako karraskariekin, gaixoekin, ultzerak dituztenekin edo portaera naturala ez dutenekin kontakturik ez izateko, eskularruak eta maskarak erabiltzeko hildako karraskariak manipulatzen edo kentzen direnean, eta babes arropak eta produktu uxagarriak erabiltzea, intsektuen edo kaparren ziztadak saihesteko.
Beste neurri batzuk hauek dira: osasun kontrolik gabeko ura ez kontsumitzea, karraskariak ugaritzen diren lekuetan hautsetik babestea eskularruekin eta maskarekin, haurrei hildako animaliak ukitzen ez uztea, edo erbiak eta basa-untxiak larrutzeko eta manipulatzeko gomazko eskularruak erabiltzea.
Era berean, foru erakundeak ehiza-animalien haragia gutxienez 5 minutuz 55 gradutan "behar bezala sukaldatzeko" eskatu du, eta ohartarazi du okela izozteak ez duela "tularemia indargabetzen".
Gizarteari buruzko albiste gehiago
Beloradoko moja ohiek Mario Iceta artzapezpikuaren aurka jarritako salaketa artxibatu dute
Erabaki horrek bat egiten du Beloradoko monasterioko moja ohien utzarazpena aldi baterako geldiaraztearekin. Erlijiosoek errekurtsoa jarri duten arren, Artzapezpikutzak eskatu du utzaraztea behin-behinean exekutatzeko, eta gogorarazi du lau kasutan bertan behera geratu dela neurria.
Adituen txosten baten arabera, "gaintentsioaren kateatutako erorikoak" izan ziren itzalaldiaren arrazoia
Elektrizitatea Garraiatzeko Sareen Kudeatzaileen Europako Sareak (Entso-E) apirilaren 28ko gertakariak zerrendatzen dituen txosten bat aurkeztu du. Egun hartan gertatutakoa "erabat berria dela Europan" zehaztu du eta ez du uste energia berriztagarrien ekoizpenak sortu zuenik.
Getariako atun gorriaren haztegian gizendutako lehen aleak portura eraman dituzte
Gezi moduko lantza bat erabili dute atun horien estresa txikitu eta haragia ahalik eta gozoena izan dadin. Atun gorriak portura eraman dituzte, eta bertan pisatu, neurtu eta aztertu dituzte. Orain, proiektua fase berri batean sartuko da.
Dagoeneko 12 familiak jarri dute salaketa Bernedoko kanpalekua dela eta
Sexu-askatasunaren aurkako aurreko lau salaketei beste zortzi gehitu zaizkie orain, EITBk jakin ahal izan duenez. Halaber, ikerketa judiziala hasteko aurretiazko eginbideak ireki dituzte berriki.
70 talde feministak baino gehiagok eta LGTBIQ+ taldeak Bernedoko udalekuen aurkako "lintxamendu kanpaina" salatu dute
"Ultraeskuinak" eta "puritanismoak" sexu- eta genero-disidentzia adingabeei egindako erasoekin lotu nahi izatea kritikatu dute.
Auto-ilara luzeak sortu dira A-8 autobidean, Malmasinen, Donostiarako noranzkoan
Hiru ibilgailuren arteko istripua izan da tunelaren barruan, eta errei bat itxi dute.
Xabiertxok, 100 urte: "Uste dut gaur egungo hezkuntzak garai hartako ekosistema euskaltzale hori behar duela"
Duela 100 urte argitaratu zuen Ixaka Lopez Mendizabal tolosarrak Xabiertxo, haurrei euskaraz irakurtzen irakasteko liburua. Haritz Azurmendi Jakin Fundazioko kidea aritu da mendeurrenaren ospakizuna prestatzeko lanetan, eta liburuari buruzko bitxikeriak azaltzeaz gain, Xabiertxok Euskal Herriari egin dion ekarpenaren inguruan mintzatu da.
Milaka herritar atera dira kalera Palestinaren alde
Gazarako Mugimendu Globala Euskal Herriak deituta, Iruñean 18:30ean abiatu da manifestazio nagusia Merindadeen plazatik, eta Donostian, Gasteizen eta Bilbon, 19:00etan. Halaber, unibertsitateko ikasleek manifestazioak egin dituzte 12:00etan euskal hiriburuetan.
ES-Alert ohartarazpen sistema probatu du SOS Deiak zerbitzuak Balmasedan
Balmasedan zeuden mugikorrek ohartarazpen mezu bat jaso dute. Sistema honekin jakinaraziko zaio gizarteari hondamendiren baten arriskua. Balmasedan egindako probarekin eraginkortasun-maila ezagutu nahi izan da, behar izanez gero hobetu ahal izateko. Soinua entzun ondoren, euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez idatzitako mezu bat jaso dute gailuetan, probaren berri emanez.
Berriro gelditu dira Gatika eta Capbreton arteko interkonexio elektrikoko itsaspeko kablearen obrak, Butroe ibaian isuria izan da eta
URA agentziak zehapen-espedientea ireki du Red Electricaren aurka, eta Gatika inguruan egiten ari ziren zulaketa-lanetako bat geldiaraztera behartu du, Butroe ibaiko erreka batean isurketa izan delako. Toxikotzat hartzen ez den substantzia bat isuri da, bentonita, baina ekosistemari kalte egiten dio.