'San Juan' baleontzia Pasaiako badian da jada, historia egiteko prest
Oraindik ez dute lan guztia amaitu, mastak, oihalak eta beste xehetasun batzuk falta baitira. Asmoa da 2027an Kanadarantz abiatzea, euskaldunek bere garaian egiten zuten modura.
San Juan ontziak, XVI. mendeko euskal baleontziaren erreplikak, aro berri bati ekin dio ostiral honetan uretan, lehorreko eraikuntza fasea amaitu ostean, nazioarteko itsas ondarearentzat mugarri bat ezarriz. Ekitaldi instituzional hunkigarria Pasaiako Albaola Itsas Kultur Faktorian hasi da, Errenteriako Zaria Abesbatzaren musika koralarekin eta Aitor Mendiluze, Amets Arzallus eta Maialen Lujanbioren bertsoekin. Jon Maiak eta Maitena Salinasek aurkeztu dute ekitaldia.
Proiektuak giza azpiegitura zabala eskatu du, ia desagertuta dauden lanbideak berraktibatzeko gai izan dena (hala nola erriberako aroztegia, errementaritza, belategia edo kordeleria), eta publikoaren aurrean garatu da, ikerketarako, dibulgaziorako eta ezagutza transmititzeko espazio bizian. Erreplika honen eraikuntzak ontzigintza tradizionala eta berpizkundeko euskal itsas teknologiaren ikerketa zorrotza uztartzen ditu.
Imanol Pradales lehendakariak nabarmendu duenez, ontzi batetik haratago, gure historiaren sustraietatik begiratzen dion artelana da: "Izan ginena, garena eta izaten jarraitu nahi duguna sinbolizatzen duen herri-proiektua da". Era berean, azpimarratu du euskaldunak aitzindariak izan zirela "itsasontzien eraikuntzaren eta baleen ehizaren inguruan industria oso bat garatzeko". "Horixe izan zen gure espezializazio-maila, eta legeak aldarrikatu ziren atzerriko potentziek euskal profesionalak kontratatu ez zitzaten", adierazi du.
Ekitaldian bildutako ordezkari eta agintarien artean, besteak beste, hauek izan dira: Xabier Agote Albaolako presidentea, Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusia, Marisol Garmendia Espainiako Gobernuak Euskadin duen ordezkaria, Bakartxo Tejeria Eusko Legebiltzarreko presidentea, Jose Antonio Santano Garraio eta Mugikortasun Iraunkorraren Estatu idazkaria, Fernando Clavijo Kanarietako presidentea eta Teo Alberro Pasaiako alkatea.
Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusia hunkituta agertu da, jende askok errealitate bihurtu duen "amets hau" gauzatuta ikusita. Mendozak eskerrak eman dizkie proiektu honetan parte hartu duten guztiei, eta azpimarratu du aukera ematen duela balioetan eta historian sakontzeko, berrikuntzaren, anbizioaren, lanaren, ausardiaren eta lankidetzaren bidez.
Bestalde, Xabier Agote Albaola irabazi-asmorik gabeko elkarteko presidentea pozik agertu da, eta urte hauetako lana nabarmendu du: "Erronka handia izan da, ez bakarrik ontzi honen eraikuntzagatik, baita Euskal Herriko itsas historiaren berreraikuntzagatik ere". Agotek nabarmendu du oraindik ez dutela lan guztia amaitu, oraindik mastak, oihalak eta beste xehetasun batzuk falta direlako. Edonola ere, asmoa da prestaketa lanak amaitzen diren bitartean bisitatu ahal izatea, 2027an Kanadarantz abiatu aurretik, euskaldunek egiten zuten modura.
San Juan ontziaren hondarrak 1978an aurkitu zituzten Red Bayn (Labrador, Kanada), Selma Huxley historialariak egindako ikerketei eta Robert Grenierrek zuzendutako Kanadako Parkeak Urpeko Arkeologia Zerbitzuaren kanpainei esker. Milaka pieza aztertu eta katalogatzeari esker, XVI. mendeko ontziaren kroskoa eta eraikuntza-teknikak zehaztasunez definitu ziren, eta San Juan nazioarteko erreferente bihurtu zen urpeko arkeologian. Albaolak urpeko arkeologia zerbitzu horrek egindako txosten zehatza jaso ondoren ekin zion erreplika zientifikoa eraikitzeari.
Zein da San Juan baleontziaren etorkizuna?
◆ Fase berria: kroskoa uretaratu ondoren, itsasontziaren ekipamendua hasiko da.
◆ Artisau-lana: mastak, kandelak, aingurak eta aparailuak XVI. mendeko teknikekin muntatuko dira.
◆ Datu teknikoak: 4 km-ko sokak eta 600 m²-ko bi kandela sorta beharko dira.
◆ Museo-ontzia: San Juan ontziaren azken fasean bisitatzeko moduko gunea izango da.
◆ Eskola bizia: proiektuak erriberako aroztegiaren ofizioa bizirik mantentzen du, artisau berriak trebatuz.
◆ 2027ko horizontea: aurreikusita dago naoak Atlantikoa zeharkatzea Kanadarako bidean, XVI. mendeko euskal balea-ontzien bidaiei erantzunez.
◆ Eskifaia historikoa: 40 bat lagunek garaiko arropa eta baldintzekin nabigatuko dute, erosotasun modernorik gabe.
EUSKAL ONDAREA
San Juan baleontzia: Atlantikoko uretan berpiztu zen euskal altxorra
XVI. mendean Pasaian eraikitzen ziren ontzi ugarietako bat da San Juan itsasontzia. 1565eko udaberrian, Kanadako kostaldearen aurrean hondoratu zen, eta itsaspean egon zen 400 urtez baino gehiagoz. 1978an ontzia aurkitu zuten, eta, harrezkero, euskal merkataritzari eta itsas ondareari buruzko historiaren adierazgarria da. 12 urteko lanen ostean, Pasaiako Albaola ontziolak baleontzi mitikoaren erreplika uretaratuko du gaur arratsaldean.
Zure interesekoa izan daiteke
Barakaldoko 54 urteko emakumearen heriotza hilketa matxista izan dela baieztatu dute
27 urteko gizon bat atxilotu dute ustezko hiltzaile gisa. Agintariek hilketa gaitzetsi eta elkarretaratzea deitu dute biharko: 12:00etan, Barakaldoko Herriko Plazan. Argitan talde feministak, bestalde, beste bilkura bat deitu du astearterako, 19:00etan Bide Onera plazan.
Emakume batek sexu erasoa egin diotela salatu du Eibarren
Erasoa igandean gertatu zen, eta Ertzaintzak ikerketa zabaldu du. Oraingoz ez dute atxiloketarik egin.
Auto baten gidaria hil da GI-636 errepidean, Lezon, kamioi batekin aurrez aurre talka eginda
Errepidea itxita egon da bi noranzkoetan larrialdi zerbitzuak lanean aritu direnean eta errepidea garbitzeko lanek iraun duten bitartean. 17:45ak aldera zabaldu dute eta egoera normaltasunera itzuli da.
Olentzerok eta Mari Domingik ilusioz beteko dituzte Bilboko kaleak astearte honetan
Kalejira 17:30ean hasiko da Moyua plazatik eta Kale Nagusia zeharkatuko du Arriaga Antzokiraino. Bertan, ikuskizuna, tailerrak eta Euskal Herriko Gabonetako pertsonaiarik maitatuenen bisita izango dira.
2026ko txertaketa egutegia eguneratu du Osasun Sailak, helduentzat arnas birus sintzitialaren aurkako txertoa sartuz
34,5 milioi euro bideratuko ditu Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak txertoetara 2026an, Euskadiko Txertoen Aholku Batzordearen gomendioak aintzat hartu, eta txerto berriak sartuz heldu zein haurren egutegietan, herritarren immunitatea indartzen jarraitzeko.
Abadiñoko bizilagunak, hunkituta, sari nagusiko dezimoak kultur elkarte bati esker eskuratu dituzte eta
79432 zenbakiari egokitu zaio Gabonetako Loteriaren zozketa bereziaren sari nagusia, seriko lau milioi euroko saria dakar (dezimo bakoitzeko 400.000 euro).
Bimba y Lola saltokiko langileei bigarren saria egokitu zaie
Bigarren sariak (70.048) zoriona banatu du Bilboko eta Donostiako Bimba y Lola moda kateko saltzaileen artean, zenbaki horrekin jokatzen baitzuen enpresak. 125.000 euro jasoko dituzte dezimo bakoitzeko.
Lau bosgarren sarik (23112, 60649, 77715 eta 41716) 400.000 eurotik gora utzi dituzte Euskal Herrian
Lehenak, 23112ak, 180.000 euro banatu ditu Usurbilgo Urbil merkataritza-gunean eta Bilbon. 60649aren serie bat Gasteizen, Leclerc saltokian, jausi da, eta 41716ren beste bat, Donostian . 77715 zenbakia oso banatua egon da eta Iruñean, Bilbon eta Leioan jausi da.
Igorreko errugbi taldeak 14 milioi banatu ditu hirugarren sariarekin (90693)
Hirugarren saria (90.693) oso txoko askotan banatu da. Zenbakia toki askotan saldu da. Igorren, adibidez, 14 milioi euro baino gehiago utzi ditu. Arratiko Zekorrak errugbi taldeak eskuratu zituen saritutako hirugarren zenbaki horretako serie guztiak.
Honela ospatu dute Leioan Gabonetako Loteriaren laugarren eta bosgarren sariak
Leioako Artea merkataritza-gunean 2025eko Gabonetako Loteriaren zozketa bereziko bi sari banatu dituzte, zehazki, laugarren sari bat (78477) eta bosgarren bat (77715).