Frankistek 2.200 pertsona exekutatu zituzten Euskadin 1936-1945 aldian, erdiak baino gehiago epaiketarik gabe
2.194 pertsona, izen-abizenekin, euren bizitzekin. Matxinatu frankistek kolpetik desagerrarazitako biziak. 2.200 lagun horien erdiak baino gehiago epai judizialik gabe erail zituzten, Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak jasotako datuen arabera.
Epaiketarik gabeko exekuzio horiek altxamendu frankistaren lehen hilabeteetan jazo ziren, 1936ko bigarren seihilekoan. Estatu kolpeak irabazi edo handik gutxira tropa frankisten menpe geratutako lurraldeetan ugariagoak izan ziren mota horretako erailketak. Hala, fusilamenduen % 60 Araban eta Gipuzkoan egin zituzten, eta % 30 EAEtik kanpo. Epaiketarik gabe fusilatuta hil zituzten euskal herritarren ia erdiak, 542, Gipuzkoan exekutatu zituzten (guztira, 1.191 izan ziren).
Dena dela, Gogora Institutuak ohartarazi duenez, "epai judizial barik exekutatu zuten pertsonen kopurua zehaztu gabe dago oraindik. Erregistro zibiletan eta eliz liburuetan ez daude jasota, eta bilduta egotekotan, erailketaren benetako kausa ezkutatzen duen termino bat darabilte".
Epaitegi militarrak 1937 urtearen hastapenetan osatu ziren, eta orduan hasi ziren prozesu sumarisimoak. Bizkaian egin zituzten gerra kontseilu gehien, 2tik 1 (guztira 1.000 exekutatu zituzten, horietako 536 Bizkaian). Gipuzkoan ez ziren 100era heldu, eta Araban, 30ren bueltan egon ziren. Era berean, Euskal Autonomia Erkidegotik kanpo 346 euskal herritar exekutatu zituzten. Fusilatutakoez gain, garrotez hildako biktimak ere badaude tartean.
Gerra kontseilu baten ostean egindako exekuzioak. Grafikoa: EITB Media
Errepresio frankistaren lehen bederatzi urte horietan eraildakoen % 97 gizonezkoak ziren, zehazki 2.134. 60 emakumezko exekutatu zituzten, gehienak epaiketarik gabe.
Gogorak exekuzio horien guztien informazioa datu base batean bildu du, Institutuaren webgunean kontsulta daitekeena.
Zure interesekoa izan daiteke
Ollo kontseilariak ukatu egin du Nafarroako Gobernuak Bernedoko, Abaigarko eta Goñiko udalekuak finantzatu izana
Ana Ollo Nafarroako Gobernuko Memoria eta Bizikidetza, Kanpo Ekintza eta Euskara kontseilariak agerraldia egin du Parlamentuko batzorde batean, Voxek eskatuta. Ollok hitzaldi laburra egin du, eta adierazi duenez, "azken bost urteetan ez departamentuak ez Euskarabideak ez diote zuzeneko finantzaketarik eman" udalekuak antolatzen dituen elkarteari, eta "ez dio inolako dirulaguntzarik ordaindu Sakanako Mankomunitateari".
Donostiako Udalak Alde Zaharreko eta erdialdeko ekitaldiak mugatuko ditu saturazioa geldiarazteko
Jon Insausti Donostiako alkateak azaldu duenez, lehentasuna "donostiarren bizi-kalkitatea bermatzea" da, baita "hiriak eskaintzeko duen guztiaz gozatu nahi dutenen eta atsedena eta eguneroko lanak ahalik eta nahasmendu txikienarekin egin behar dituztenen arteko bizikidetza egokia bermatzea" ere. Deszentralizazioa bilatuko da, baina baina zenbait ekitaldi "mugiezinak" direla zehaztu du, oso errotuta daudelako eta auzo horien nortasunaren parte direlako.
Andueza: "Frankismoaren ondorengoek eskatu behar dute barkamena Gernikako bonbardaketagatik, ez Espainiako Gobernuak"
Forum Europa-Tribuna Euskadin egindako hitzaldian PSE-EEren idazkari nagusiak adierazi duenez, Espainiako Gobernua ere altxamendu militarraren "biktima" izan zen. Francoren diktadurak eragindako bidegabekeriaren aitorpena egiteko eskatu zion Imanol Pradales lehendakariak Espainiako Gobernuari.
Teresa Peramato, itzal handiko fiskal aurrerakoia, genero indarkerian aditua
Teresa Peramato karrerako fiskala da 35 urte daramatza fiskaltzan, eta eragile juridikoen "aho bateko onarpena" du. Ibilbide luzea du, genero indarkeriaren aurkako borrokan nagusiki. Izan ere, arlo horretako espezializazio judizialaren "bultzatzaile handienetakotzat" jotzen da.
Esquadra Mossoak urteko balantzeetan atxilotuen jatorriaren berri ematen hasiko dira, urtarriletik aurrera
Ertzaintzak hartutako bideari jarraituz, Kataluniako Poliziak atxilotuen jatorriaren berri emango du urteko txostenetan, 2025ekotik hasita. Barne kontseilariaren arabera, helburua da delituak hobeto interpretatzea eta immigrazioa eta segurtasun gabezia lotzen dituzten diskurtsoak ez elikatzea.
Espainiako Gobernuak Teresa Peramato proposatu du Estatuko fiskal nagusi izateko
Auzitegi Gorenak bi urtez gaitasungabetu du Alvaro Garcia Ortiz, eta fiskal nagusi zenak karguari uko egin eta ordu batzuetara eman du pausoa Espainiako Gobernuak. Zigor Arloko Salak fiskal nagusia zigortzen duen lehen aldia izan da.
Euskadik "herritarren kezkei" erantzungo dieten aurrekontuak izango dituela azpimarratu du EAJk
Alaitz Zabala legebiltzarkideak azpimarratu Euskadiko aurrekontuak bi alderdiren akordiotik sortu direla eta gobernu programa bati erantzuten diotela.
Felipe VI.a erregeak Gernikako bonbardaketaren biktimak omentzeko ekitaldian parte hartuko du ostiral honetan
Espainiako erregearekin batera, Frank-Walter Steinmeier Alemaniako presidentea ere izango da Gernikan.
D'Anjouk amaitutzat eman ditu aurrekontuen gaineko negoziazioak, akordiorik lortu gabe
Sailburuak "benetako adostasunetara iristeko borondate falta" izan dela azpimarratu du, nahiz eta, kasu askotan, "diagnostikoak bat etorri" diren. Hala ere, "bizitza hobetuko duten politikak aurrera eramateko" hitz egiten jarraitzeko konpromisoa hartu du.
Sanchezek ukatu egin du Otegirekin bildu izana: "Hori gezurra da"
Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko presidenteari El Español egunkariak argitaratu duen informazioaz galdetu diote, Luandan (Angola). Egunkariaren arabera, zentsura-mozioa adosteko bilera egin omen zuten Arnaldo Otegik, Santos Cerdanek eta hirurek. Presidenteak adierazi du gezurra dela.