Frankistek 2.200 pertsona exekutatu zituzten Euskadin 1936-1945 aldian, erdiak baino gehiago epaiketarik gabe
2.194 pertsona, izen-abizenekin, euren bizitzekin. Matxinatu frankistek kolpetik desagerrarazitako biziak. 2.200 lagun horien erdiak baino gehiago epai judizialik gabe erail zituzten, Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak jasotako datuen arabera.
Epaiketarik gabeko exekuzio horiek altxamendu frankistaren lehen hilabeteetan jazo ziren, 1936ko bigarren seihilekoan. Estatu kolpeak irabazi edo handik gutxira tropa frankisten menpe geratutako lurraldeetan ugariagoak izan ziren mota horretako erailketak. Hala, fusilamenduen % 60 Araban eta Gipuzkoan egin zituzten, eta % 30 EAEtik kanpo. Epaiketarik gabe fusilatuta hil zituzten euskal herritarren ia erdiak, 542, Gipuzkoan exekutatu zituzten (guztira, 1.191 izan ziren).
Dena dela, Gogora Institutuak ohartarazi duenez, "epai judizial barik exekutatu zuten pertsonen kopurua zehaztu gabe dago oraindik. Erregistro zibiletan eta eliz liburuetan ez daude jasota, eta bilduta egotekotan, erailketaren benetako kausa ezkutatzen duen termino bat darabilte".
Epaitegi militarrak 1937 urtearen hastapenetan osatu ziren, eta orduan hasi ziren prozesu sumarisimoak. Bizkaian egin zituzten gerra kontseilu gehien, 2tik 1 (guztira 1.000 exekutatu zituzten, horietako 536 Bizkaian). Gipuzkoan ez ziren 100era heldu, eta Araban, 30ren bueltan egon ziren. Era berean, Euskal Autonomia Erkidegotik kanpo 346 euskal herritar exekutatu zituzten. Fusilatutakoez gain, garrotez hildako biktimak ere badaude tartean.
Gerra kontseilu baten ostean egindako exekuzioak. Grafikoa: EITB Media
Errepresio frankistaren lehen bederatzi urte horietan eraildakoen % 97 gizonezkoak ziren, zehazki 2.134. 60 emakumezko exekutatu zituzten, gehienak epaiketarik gabe.
Gogorak exekuzio horien guztien informazioa datu base batean bildu du, Institutuaren webgunean kontsulta daitekeena.
Albiste gehiago politika
ETAko preso, iheslari eta deportatuak etxeratzeko eskatu du Sarek Bilbon, "gatazkaren ondorioak" gainditzeko
Urtero bezala, ETAko preso, iheslari eta deportatuak etxeratzeko eskatu du Sare mugimenduak Bilboko Aste Nagusian, “badelako garaia sufrimendua gainditu eta elkarbizitzarako zubiak eraikitzeko, indarkeria guztietako biktimak gogoan izanda”.
Ezkaban fusilatutako anarkista gazte baten gorpuzkiak familiari eman dizkiote
Nafarroako Gobernuko bigarren presidenteorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilari Ana Ollo izan du buru Ignacio Francisco Canedaren gorpuzkiak senitartekoei emateko ekitaldiak. AEBn jaiotako anarkista gazte hori Gerra Zibilean San Kristobal gotorlekutik ihes egiten saiatu ondoren fusilatu zuten. 1936ko ekainetik zegoen bertan preso, bere aktibismo politikoagatik.
Txiki eta Otaegiren oroimenezko muralari eraso egin diote Durangon
Haien aurpegiak eta muraleko leloa zirriborraturik agertu dira eta etarras idatzi dute erasotzaileek. Ernaik salatu duenez, "eraso faxistek eta espainolistek ez dute tokirik", eta murala auzolanean berregiteko deia egin dute.
Pernando Barrena: “Maliko etorkin guztiak gerratik ihesi datoz. Zein alde dago Malikoa eta Ukrainakoa izatearen artean?”
Erantzunean “oso jarrera arrazistak” ikusten ditu EH Bilduren europarlamentariak, eta, horiek desagerrarazi ezea, Europak asilo eskubidearen zentzua zaborrera botata izango duela salatu du Euskadi Irratian.
Ernaik independentziaren aldeko manifestazioa deitu du Donostian, irailaren 14an
'Ekin eta bultza' lelopean, Euskal Herriaren independentzia aldarrikatu nahi dute. Txiki eta Otaegiren fusilamenduaren 50. urteurrena ere oroituko dute.
:eitb-banner?$eitb-banner$&fmt=webp-alpha&qlt=80)
ETAko presoen aldeko 135 ekintza dokumentatu ditu Covitek udako jaietan
"Horrelako mezuek espetxetik ateratzea helburu legitimoa dela eta hilketengatik zein bestelako krimen batzuengatik ezarritako zigorrak bidegabeak izan ziren ideia sustatzen dute", deitoratu du Consuelo Ordoñezek.
Peinado epaileak Begoña Gomez inputatu gisa deklaratzera deitu du, diru publikoa bidegabe erabiltzea egotzita
Irailaren 11n deklaratu beharko du Sanchezen emazteak Madrilgo Auzitegian. Cristina Alvarez, haren aholkulariak berriz, bezperan, irailaren 10ean.
Udaltzain bat txosnetatik kanporatu dutela salatu du Ondarroako Udalak
Udalaren ustez, gertatutakoa "oso larria" da, eta neurriak hartuko dituela jakinarazi du.
Sarek "salbuespeneko espetxe-politikak" amaitzeko eskatu du Donostian
Urtero legez, Sarek manifestazioa egin du Donostiako Aste Nagusian, "euskal preso, iheslari eta deportatuak etxeratzea" eskatzeko. Azken urtean lortu diren aurrerapausoak azpimarratu dituzte bertan, baina oraindik bide luzea dagoela egiteko gaineratu dute. Sarek espetxe-legeak eta -politikak aldatzeko eskatu du "benetako bizikidetza" lortze aldera.
Eusko Jaurlaritzak babes ofizialeko 225 etxebizitza lizitatu ditu Gasteizko Larrein auzoan
Visesak lehiaketara atera ditu alokairuko etxebizitza babestuaren sustapen honen obrak, 38,5 milioi euroko aurrekontuarekin eta 24 hilabeteko egikaritze-epearekin. Kontratua, eranskinak eta urbanizazioa barne, irailaren 26ra arte aurkeztu ahal izango da.