Extremadurara bidaia, Urduñan hobitik ateratako 71 pertsonak identifikatzen saiatzeko
Beatriz Artolazabal Eusko Jaurlaritzako Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburua, gaur, Castueran (Badajoz), Extremadurara joan den Eusko Jaurlaritzaren ordezkaritzako buru izan da. Bisitaren helburua da 71 pertsonaren gorpuzki desobiratuak identifikatzen saiatzea; haiek 2014ko ekainean eta 2022ko abenduan Urduñako hilerrian eginiko bi indusketa-kanpainetan berreskuratu ziren.
Bertan izan dira, hedabideen, memoria historikoaren elkarteen eta Urduñako espetxean hildako presoen (Gerra Zibilekoak eta lehen gerraondokoak) senitartekoen aurrean Bizkaiko udalerriko hilerrian eginiko desobiratze-lanen berri emateko eta, hala, zortzi hamarkada ondoren, senitarteko izan daitezkeenak aurkitzen saiatzeko.
Extremadurako udalerritik Urduñako presondegira eramandako preso gehienak nekazariak ziren, eta errepresio faxista jasan zuten. Pertsona horien oroimenez eta askatasunaren aldeko beste borrokalari batzuen oroimenez sailburuak esan duenez: "bai haiek bai haien senitartekoek eskubidea dute gorpuzkiak aurkitu, desobiratu eta identifika daitezen; haiek ohoratzeko eskubidea, haiengatik negar egiteko, haien hilobian lore bat uzteko".
Sailburuak gogorarazi du 1937aren eta 1941aren artean Urduñako espetxean izan ziren eta erregistratuta dauden 3.981 presoetatik, 2.035 Extremaduran jaioak izan zirela eta/edo bertako auzoko zirela. Gainera, haietako asko, aurretik, Castuerako kontzentrazio-esparruan izan ziren; horregatik izan da EAEren ordezkaritza Badajozeko udalerri horretan.
"2.000 pertsona baino gehiago eraman zituzten, trenez, 700 km baino gehiagotara eta, han, bakartu eta zigortu egin zituzten, bai haiek bai senitartekoak. Errepresio handiagatiko zigorraz gainera, deserrotzearen krudelkeria ere izan zen. Eta haietako batzuk ez ziren sekula itzuli. Urduñan jasan behar izan zituzten baldintza krudelengatik hil ziren: hotza, gosea, pilaketa, gaixotasuna", esan du Artolazabalek.
Dagoen dokumentazio historikoaren bidez badakigu Urduñako espetxean hildako 225 presoetatik, erdia baino gehiago (127) jatorriz Extremadurakoak zirela (125 Badajozekoak eta 2 Caceresekoak), eta haietako 87 Castuerako presondegitik eraman zituztela.
Hildako Extremadurako preso horiez gainera, Gaztela-Mantxako 41 (34 Ciudad Realekoak, 4 Toledokoak eta 3 Albacetekoak) izan ziren, 22 Malagako espetxetik hara eramanak, 7 Tarragonakoak eta beste 28ak, Estatuko beste probintzia batzuetakoak.
Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutua da biktimak identifikatzeko lanak koordinatzeko arduraduna, eta lortu du, gaur arte, Bizkaiko espetxeko biktimen 41 familiarekin harremanetan jartzea, eta kudeatu du haiekin, dagoeneko, DNAren laginketa egiteko lana.
EAEren ordezkaritza Castueran izan da, handik dei bat egiteko Urduñako espetxean hildako presoen senitartekoei, harremanetan jar daitezen eta identifikazio-prozesuari buruzko informazioa emateko. Horretarako, 944 032 845 zenbakira deitu edo gogora@euskadi.eus helbidera idatz dezakete.
Helburua da ahalik eta senitarteko kopuru handienarekin harremanetan jartzea, gorpuzkien identifikazio genetikoa egiteko DNA eman ahal izateko. Hil zirenetik igaro den denborak, hezur-hondarretatik atera daitekeen DNAren kalitateak eta DNA ateratzen duen senitartekoaren ahaidetasun-mailak zehazten du, neurri handi batean, identifikazio genetikoa lortu ahal izatea.
Albiste gehiago politika
Andueza: "Ez diogu aterik irekiko independentziari bide emango liokeen Estatutuaren erreformari"
Eneko Andueza PSE-EEren bozeramailearen ustez, "Estatutu berri bat ahalbidetu behar dugu, 46 urte hauetan garatu ahal izan ditugun aurrerapen guztiak jaso eta beteko dituena", eta pilota EAJren eta EH Bilduren teilatuan dagoela azpimarratu du.
PPk Jaurlaritzari leporatu dio ezkerrera egin izana
Javier de Andres Euskadiko PPko presidenteak adierazi duenez, "Euskadik arazo larria du ezker erradikalarekin". "Pradales jauna, EAJrekiko oso urruti gaude, eta hori ez da autogobernuarekiko dugun interpretazioagatik, baizik eta EAJk ezkerrera egin duen bideagatik, Bilduren eta PSEren presioei men eginez".
Jon Hernandez (Sumar): "Estatutuaren inguruko eztabaida ezin da modu abstraktuan egin, eskumenak nola erabiltzen diren ikusi behar da”
Politika orokorreko osoko bilkuraren arratsaldeko saioan, Sumarreko legebiltzarkideak ohartarazi du estatutu berriari buruzko eztabaida autogobernuaren benetako erabileran eta dauden eskumenetan oinarritu behar dela. Hernandezek azpimarratu du jokoan dagoena ez dela soilik legegintzaldi bat, Euskadik krisi klimatikoari, prekarietateari, desberdintasun sozialari eta etxebizitzari erantzuteko duen gaitasuna baizik.
Vox: "Langabezia-prestazioen kudeaketaren eskualdatzea txiringito berri bat sortzeko aitzakiarik onena izango da"
Amaia Martinez Voxeko legebiltzarkideak abiatu du Politika Orokorreko Osoko Bilkuraren arratsaldeko saioa. Migrazioaren gaia hizpide izan du behin eta berriz, eta Pradalesen Gobernuaren lehen urteari buruz "oso emaitza kezkagarriak" eman dituela esan du.
Sortuk bi pankarta eskegi ditu Cuelgamurosen, autodeterminazio eskubidea aldarrikatzeko
“Gora Euskal Herria askatuta” irakur daiteke pankarta batean, eta bi guardia zibilik ikus daitezke bestean, pertsona bat fusilatzen.
Vianako Printzea erakundeak bide eman dio Iruñeko Erorien Monumentuaren erreformari
Monumentuari buruzko xedapen espezifiko bat sartzeko memoria historikoaren araudia aldatu zuen Foru Legean oinarritzen da erabakia. Lege horrek monumentuari esanahi berri bat ematea derrigortzen du, haren erabilerak hezkuntza eta memoria demokratikorako helburuetara mugatzen ditu, eta frankismoa goraipatzeko elementuak kentzea ezartzen du.
Lehen Mailako Arretarako psikologo gehiago eta nerabeei zuzendutako ongizate-programa pilotu bat iragarri du Pradalesek
Emozioekin eta osasun arloarekin lotutako zenbait neurri zehaztu ditu lehendakariak Politika Orokorreko Osoko Bilkuran, "ongizatea euskal kontratu sozial berriaren parte izan behar delako".
Estatutu berria adosteko dei egin die lehendakariak alderdiei, Euskadirentzat "garai zailak" datozela eta
"Orain alderdien garaia da; hitz egin, negoziatu eta adosteko garaia", azpimarratu du lehendakariak. Ildo horretan, iragarri du ekainean berriro alderdiekin bilera erronda egingo duela egindako ibilbidea aztertu, ebaluatu eta ondorengo urratsak aztertzeko. Autogobernuari lotuta, urtea amaitu arteko epea eman dio Pedro Sanchez Espainiako gobernuburuari Gernikako Estatutua osorik betetzeko.
"Gure garapena oztopatu dezakeen garai txarra" etor daitekeela ohartarazi du Pradalesek
Politika Orokorreko Osoko Bilkuran lehendakariak iragarri duenez, "erasoaldi autoritario baten aurrean gaude, eta gure autogobernua eta nortasuna zalantzan jartzen ari dira".
Pradales: "Euskal zerbitzu publikoak indartzeko dugun konpromisoa negoziaezina da"
Politika Orokorreko Osoko Bilkuran lehendakariak adierazi duenez, "gure erantzukizuna da euskal ongizate-ereduaren iraunkortasuna bermatzea eta eredu hori eraldatzen asmatzea". Bestalde, "negoziazioaren eta akordioaren" alde egin du, "lubakiak eta marra gorriak" alde batera utzita.