Infiernos, Vignemale, Aneto eta Perdido, Pirinioetako azken glaziarrak
Munduko mendietako glaziar gehienak ari dira klima-aldaketaren ondorioak jasaten, eta Pirinioak ez dira salbuespena. Izotz-galera izugarri bizkortu da azken urteetan, eta ikerlarien arabera, hobera egin ezean, 30 urteren buruan medietako glaziar guztiak desagertuta egongo dira. Pirinioetan, glaziarren galera nabarmena da: 100 glaziar baino gehiago zeuden 1850ean, 39 zeuden 1984an, 21 zeuden 2020an eta 18 zeuden 2022an.
Munduko tenperaturak gora egin ahala, glaziarrak behera egiten ari dira. Zenbait lurraldetan, gainera, gehiago nabaritzen ari dira klima-larrialdiaren ondorioak. Pirinoetako Lan Elkarteak egindako ikerlan baten arabera, mendikateko glaziarren erdiak galdu dira 1983tik, inguru horretako batez besteko tenperatura 1,6 gradu igo da eta % 8 euri gutxiago egiten du orain, duela hamarkada batzuetako datuekin konparatuz gero.
Horrela, Pirinioetan glaziarrak galzorian daude, eta hainbat ikerketak zehaztu dutenez, glaziarrek euren azaleraren heren bat galdu dute hamarkada bakar batean. Monte Perdidon eta Aneton, berbarako, izotz-galera izugarri bizkortu da. Ikertzaileek azaldu dutenez, horixe omen da azken urteotako joera orokorra, Pirinio osoan elur-masak sei metroko lodiera galdu baitu azken hamarkadan. Klimak egungo joerari eutsiz gero, Monte Perdidoko glaziarra 2035erako galduko da.
Anetoko glaziarra, oso glaziar txikia bada ere, Pirinioetako glaziarrik handiena da, baita Europako hegoaldeko handiena ere. Hala ere, klima-aldaketak azkartu egin du galera hori, azken urteetan glaziarren azalera % 64,7 murriztu da.
"Glaziarrak agurtzen" dokumentala, EITBko Primeran plataforman
Glaziarren galeraz kezkaturik, eta 2025. urtea Glaziarren Kontserbazioaren Nazioarteko Urtea dela baliatuz, EITBren Primeran plataformak ostiral honetan "Glaziarrak agurtzen" dokumental sorta estrainatuko du, arazoaz ohartarazteko asmoz. Izan ere, ikertzaileen arabera, egoera iraultzen ez bada, 2050. urterako ez da glaziarrik geratuko Pirinioetan.
Eñaut Izagirre Estibaritz glaziologoak gidatuko du Pirinioetan barrena egingo den abentura, eta Pirinioetan galbidean dauden glaziar nagusietan egingo du geldialdia: Aneto, Monte Perdido, Infiernos eta Ossoueko (Vignemale) glaziarretan.
Bisita horietan punta-puntako teknologia birtuala eta errealitate areagotua izan dute lagun, eta, ondorioz, ikusleak, xehetasun ikaragarri handiz ikusi ahal izango ditu Pirinioetako txoko guzti-guztiak.
Albiste gehiago gizartea
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.
Labar pinturak dituen historiaurreko aztarnategi bat aurkitu dute Gamiz-Fikan
Bizkaiko Foru Aldundiak jakinarazi duenez, Juan Carlos Lopez Quintanak eta Juan Carlos Izagirrek aurkitu zuten, Atxispeko San Pedro ermitaren ingurunea berreskuratzeko interbentzio programa baten baitan, 2025eko ekainaren 26an. Haitzuloa ikertu duten adituen arabera, eremu kantauriarrean dokumentatutako lehen hipogeo mistoa da.
Pertsona bat hil da Tafallan furgoneta baten eta uzta biltzeko makina baten artean izandako istripuan
Polizia-iturriek jakitera eman dutenez, istripua 09:00etan gertatu da, NA-132 errepidean, Tafalla parean, eta hildako pertsona furgonetan zihoana da.
San Mamesera sartzeko inguruak jarraitzaile zuri-gorriz bete dira, Txapeldunen Ligako hitzorduan
Zuri-gorriek Arsenalen aurka neurtuko dituzte indarrak astearte honetan, Txapeldunen Ligako 1. jardunaldiko neurketan. Athleticeko milaka zale bildu dira gaur arratsaldean partida honetan, taldea animatzeko helburuarekin.
Osakidetzak 10.000 haurtxo immunizatuko ditu bronkiolitis akutuaren aurka
Hasieran, katarroaren antzeko sintomak agertzen dira, hala nola mukiak, eztula edo sukarra, baina egun batzuen buruan beste sintoma batzuk ager daitezke, adibidez, arnasa hartzeko zailtasunak, txistuak edo nekea, eta neke horrek esnea hartzean eragiten die haurtxoei.
CIC bioGUNEren ikerketa batek gibeleko minbizi arraro eta oldarkor bat tratatzeko bide berri bat aurkitu du
Aurkikuntzek iradokitzen dutenez, zelulen barruan magnesioa garraiatzeaz arduratzen den CNNM4 proteinaren blokeoak tratamendu zuzen, seguru eta eraginkorra eskain lezake, minbizi horren aurkako terapia pertsonalizatuetarako bide berriak irekiz.