Trump: munduko ekonomia eta geopolitika hankaz gora jarri dituzten 30 egunak
Donald Trumpen bigarren agintaldiko lehen hilabetea erabaki politiko eta ekonomikoek markatu dute, eta nazioko zein nazioarteko egoera astindu ditu. Kanpo politikako neurri zorrotzetatik hasi eta barne erreforma eztabaidagarrietaraino, Trump Etxe Zurira itzultzeak tentsio diplomatikoak berpiztu ditu, merkatuetan ziurgabetasuna sortu du eta are gehiago polarizatu du AEBko gizartea.
Ekonomia
• Finantza-merkatuetan desegonkortasuna: lurrikara munduko burtsetan, batez ere muga-zergak iragarri dituenetan. Dibisen merkatuan, dolarrak indarra hartu du, eta igoera historikoek euroarekin ia berdintzera eraman dute.
• Europari muga-zergak: Europako BEZari erantzuteko muga-zergak iragarri dira, merkataritza-hesi bidegabea baita. Trumpek muga-zerga berriak ezarri zizkion EBri, eta horrek tentsio komertziala areagotu eta inflazioari buruzko kezkak sortu zituen.
Kanpo politika
• Parisko Akordiotik erretiratu da: Trumpek agindu exekutibo bat sinatu zuen itun klimatikoa bertan behera uzteko, AEBko ekonomiari kalte egiten ziola argudiatuz.
• Bake-negoziazioak Errusiarekin, Ukrainari galdetu gabe: Trumpek eta Putinek elkarrizketak hasi zituzten gerrari amaiera emateko Ukrainak parte hartu gabe, eta horrek Europan egonezina sortu zuen.
• Groenlandia erosi nahi omen du: Groenlandia erosteko interesa berpiztu zuen, eta horrek Danimarkarekin tentsio diplomatikoak sortu zituen.
• Gazako Zerrendako Riviera: Trumpek Gaza erostea proposatu du luxuzko resort bat eraikitzeko, eta horrek gaitzespen globala eragin du.
Migrazioa eta gizartea
• Guantanamo handituko du: Espetxea handituko zuela iragarri zuen, 30.000 ohe jarrita, segurtasun nazionaleko neurria dela justifikatuz.
• Migrazio politikak gogortu ditu: Trumpek "larrialdi nazionala" ezarri du Mexikoko mugan, eta mugan indar militarrak erabiltzea baimendu du muga hori "seguru egiteko" eta "inbasio moduei" aurre egiteko, AEBrako migrazioa eta droga trafikoa barne.
• Elon Muskek nazien agurra egin zuen: Donald Trump presidente izendatu eta gutxira, Elon Musk Capital One estadiora joan zen, AEBko presidentearen jarraitzaileekin hitz egiteko. Hitzaldian, nazien agurra ziruditen keinuak egin zituen. Erabiltzaile askok sare soziala utzi zuten horren ondorioz.
• Haserretu zen Washingtongo gotzainarekin: Trumpek gotzaina kritikatu zuen migratzaileen eta LGBTQ+ komunitatearen alde egindako sermoiagatik.
Barne politika
• Bidenen agindu exekutiboak baliogabetu zituen: Trumpek immigrazioari, ingurumenari eta osasun publikoari buruzko bere aurrekoaren 78 neurri baliogabetu zituen, "gaur Estatu Batuen urrezko aroa hasiko da" esanez.
• Mexikoko golkoari izen berria jarri dio: Agindu zuen dokumentu ofizialetan Mexikoko golkoari "Amerikako golko" izenez erreferentzia egiteko, eta horrek nazioartean kritikak eragin zituen.
• Plastikozko lastotxoak berriro merkatuan: Plastikozko lastotxoen gaineko murrizketak kendu zituen, kontsumitzailearen aukeratzeko askatasuna argudiatuz.
• Pertsona transak armadatik kanpo: Pertsona transak Indar Armatuetan aritzea debekatu zuen berriro, eta horrek LGBTQ+ eskubideen defendatzaileen kritikak sortu zituen.
Zure interesekoa izan daiteke
Europako liderrek multilateralismoaren alde egin dute COP30en: "Gure erabakien eragina mundu osoan sentituko da"
Luiz Inacio Lula da Silva Brasilgo presidenteak salatu du banku handiek petrolio sektorea diruz laguntzen dutela eta Ukrainako gerrak erregai fosilen ustiaketa sustatu diuela.
Trumpek Hungarian bildu nahi du Putinekin, Orbanekin egon ostean esan duenez
Bestalde, Zelenskik esan du ez dakiela Trumpek zer esan nahi duen gatazkari amaiera emateko "urrats nabarmenak" ematen ari direla esaten duenean.
Teslaren akziodunek mila milioi dolar ordainduko dizkiote Muski. Baina, zenbat da hori?
Dirutza horrek marka guztiak hautsi ditu, eta Tesla enpresaren kontrola emango dio Muski.
Lau pertsona atxilotu dituzte Parisen, Israelgo Orkestra Filarmonikoaren kontzertu batean izandako istiluengatik
Lau pertsona atxilotu dituzte ostegun gauean Parisen, Israelgo Orkestra Filarmonikoaren kontzertu batean. Etenak, ikusleen arteko liskarrak eta bengala jaurtiketa izan dira auditoriumean.
Louvreko presidenteak artelan gehiago erosteko bere erabakia defendatu du
Laurence Des Cars Louvre museoko presidenteak adierazi duenez, Frantziako Kontu Auzitegia oker dago. Aste honetan argitaratutako txosten batean, segurtasunaren gainetik obrak erosteari lehentasuna ematea aurpegiratu dio museoari.
Pasaportean genero identitatea ezabatzea babestu du AEBko Auzitegi Gorenak
Horrela, aurrerantzean generoari dagokion laukian "X" hautatzeko aukera kendu eta jaiotzean esleitutako sexua markatu beharko da.
Frantziako Kontu Auzitegiak ebatzi du Louvrek nahiago izan duela artelanak erosi segurtasunean inbertitu baino
Louvre museoak erantzun du Kontu Auzitegiak ez dituela ezagutzen segurtasun arloan egindako ahaleginak. "Munduko museorik handiena eta bisitatuena denaren gaineko analisiak orekatua izateko epe luzekoa izan behar du", gaineratu du.
Belémek 57 lider batuko ditu multilateralismoaren krisian dagoen giroari buruz eztabaidatzeko
Ostegun eta ostiral honetan, munduko ordezkari nagusiek COP30 izango denaren bidea markatuko dute.
Hamar zauritu Frantziako Oleron uhartean, nahita egin omen den harrapaketa batean
Gizon bat atxilotu dute Oleron uhartean, Frantziako mendebaldeko kostaldearen parean, hainbat pertsona "nahita" harrapatu baititu. Arroxelako Fiskaltzak jakinarazi du ikerketa abiatu duela hilketa-saiakeragatik, eta terrorismoaren aurkako fiskaltzak ez duela kasua bere gain hartu "oraingoz".
Putinek proba nuklearrei berrekiteko aukera aztertzeko eskatu die gobernukideei
Donald Trumpek arma nuklearrekin probak egiteko aukera planteatu ostean iritsi da iragarpena. Errusiako presidenteak esan du bere herrialdeak zorrotz betetzen duela proba horiek ez egiteko politika, "beste herrialdeek gauza bera egiten duten bitartean".