Frankismoa

Familiek eskaera egin ondoren, eta Memoria Demokratikoari buruzko 20/2022 Legea aplikatuz, Jon Paredes Txiki eta Angel Otaegiren aldeko Aitorpen eta Erreparazio Pertsonaleko Adierazpena onartu du Espainiako Gobernuak, "arrazoi politikoengatik" jazarri zituztela, "bermerik gabeko" epaiketetan zigortu zituztela eta "giza eskubideen urraketen biktimak" izan zirela aitortuz.

Exekutiboa Alemaniako elkarte memorialista batekin elkarlanean ari da "faxismoaren eta nazismoaren zentzugabekeriaz" kontzientziatzeko egitasmo batean.

Bi emakume gaztek bultzadak eta ukituak jasan zituzten Hamabi Apostoluak parrokian (Madril) Francoren omenez egindako meza baten aurkako protesta batean.

Frank-Walter Steinmeier Alemaniako Errepublika Federaleko presidentea bonbardaketagatik barkamena eskatzera etorri denekoa "galdutako aukera" izan dela berretsi du EAJk.

1937ko bonbardaketaren biktimak oroitzeko ekitaldi solemnea hartuko du gaur Gernikak. Ekitaldi horretan, lehen aldiz, Alemaniako presidente bat izango da. Frank-Walter Steinmeierrek alemaniarrek Gernikan egindako "krimen larriak" aitortu ditu egunotan eta biktimei omenaldia egingo die gaur, Felipe VI.a Espainiako erregea eta Pradales lehendakaria alboan dituela.

Bi alderdiek gardentasuna blokeatzea eta Zabalza familiak egia lortzea galaraztea leporatu diote. Halaber, opakuak izan direla salatu dute, eta dokumentuak desklasifikatzea eskatu dute, Sekretu Ofizialen Lege berriaren zain egon gabe.

Forum Europa-Tribuna Euskadin egindako hitzaldian PSE-EEren idazkari nagusiak adierazi duenez, Espainiako Gobernua ere altxamendu militarraren "biktima" izan zen. Francoren diktadurak eragindako bidegabekeriaren aitorpena egiteko eskatu zion Imanol Pradales lehendakariak Espainiako Gobernuari. 

Sabino Arana EAJren sortzailearen heriotzaren 122. urteurrenean egin ditu adierazpenok EBBko presidenteak, EH Bilduk Bilboko kaleetan manifestazio antifaxista egin eta biharamunean.

Beste hainbat elkarterekin batera Martxoak 3 eta Sanfermines 78 Gogoanek  aurkeztutako mozioa onartu du Udalbatzak.

Imanol Pradales lehendakariak Espainiako Estatuak diktaduran egindako bidegabekeria konpontzeko eta aitortzeko eskatu du. Lehendakariaren hitzetan, "Estatuak oraindik zor handia du Euskadik iraganean jasandako bidegabekerien aitorpenean".

Espainiako Gobernuko presidenteak Francoren heriotzaren 50. urteurrena gogoratu du sare sozialetan.

Espainiako Mugimendu Katolikoko kideek meza egin dute Mingorrubioko hilerrian, eta lore-eskaintza egin dute Francoren mausoleoan.

Franco hil ondoren, fusilatutakoen senideak bide bazterretatik euren senideak ateratzen hasi ziren, lur duintasunez emateko, batez ere Nafarroan. Desobiratzeak Martzillan, Azkoienen eta Nafarroako erdialdean izan ziren, 1978 eta 1981 artean.

Jon Hernandez Sumarren legebiltzarkideak, ostegun honetan, Francisco Francoren heriotzaren 50. urteurrena dela eta, "lau hamarkadaz diktaduraren aurka borrokatu ziren milaka andre-gizonek" egin zuten papera goraipatu du. Pertsona horiek zeren alde jardun ziren gogoratzearen garrantzia azpimarratu du, "gaur egun ditugun askatasunak eta demokrazia mugatua diktaduraren aurka borrokatu ziren horiei guztiei esker ditugu eta".

Bilbon egindako prentsaurreko batean, Aitor Esteban EAJko EBBren presidenteak Francisco Franco diktadorearen heriotzaren 50. urteurrena izan du hizpide. 50 urte geroago frankismo garaiko Sekretu Ofizialen Legea indarrean dagoela salatu du: "Lege horrek orduan gertatukoa argitu baino, ilundu egiten du”.

Frankismotik etorritako egiturari eusteak agerian uzten du, alderdi horien arabera, ez dela "benetako demokraziarik egongo Estatuaren buruzagitza herriak aukeratzen ez duen bitartean, eta hala euskal nazioari nola katalanari eta galegoari erabakitzeko eskubidea ukatzen zaien bitartean".

Gaurkoan Orain-en albiste izango direnen laburpena, bi hitzetan.

Franco duela 50 urte hil zen, baina horrek zuen frankismoaren amaiera ekarri, ezta ikur guztiak desagerrarazi. Francoren erregimena elikatu zuen oinarri ideologikoak bizirik dirau, adituen arabera.

1968ko Sekretu Ofizialen Legea diktadura frankistaren garaian sortu zen, eta diktadorea hil zenetik 50 urte igaro diren arren, bere horretan jarraitzen du. Espainiako Estatuan indarrean dagoen sekretu ofizialen erregimenak Ministroen Kontseiluari eta Estatu Nagusiko Buruen Kontseiluari ahalmena ematen die Estatuaren Segurtasuna eta Defentsa arriskuan jar dezakeen informazioa bi kategoriatan sailkatzeko: sekretua eta erreserbatua.

Mozioak aurkeztuko dituzte hainbat udaletan osoko bilkurako taldeen atxikimendua eskatzeko eta udalbatzek Gobernuari eskatu diezaioten Estatuaren erantzukizuna onar dezala eta egiarako eskubidea bermatzeko benetako urratsak eman ditzala. Era berean, martxoaren 3ko elkartea minduta eta gutxietsita sentitu da, Martxoaren 3ko Memorialaren Fundazioko Patronatuak bilera egin duelako haiekin kontatu gabe.