Zientzia
Zer da Amazon Web Services?
Hodeiko zerbitzuen hornitzailea erori da astelehen honetan, urriaren 20an. Milaka plataforma bertan behera gelditu dira mundu mailan, baina... Zer da Amazon Web Services eta zergatik da hain garrantzitsua Interneten?
Susumu Kitagawak, Richard Robsonek eta Omar Yaghik irabazi dute Kimikako Nobel saria, egitura metalorganikoak garatzeagatik
2025eko Kimikako Nobel sariaren irabazleek espazio zabalak dituzten egitura molekularrak sortu dituzte, eta horietan barrena gasak eta beste substantziak kimiko batzuk jariatzen dira. Aipaturiko egitura metalorganiko horiek erabili daitezke, esaterako, basamortuko airetik ura ateratzeko, karbono dioxidoa xurgatzeko, gas toxikoak biltzeko eta erreakzio kimikoak katalizatzeko.
Obesitatearen tratamendua goitik behera aldatu duten botika berriak agertu dira azken urteetan
Berez, diabetesari aurre egiteko sortu ziren, baina pisua galtzeko ere eraginkorrak direla erakutsi dute. Baina, nola funtzionatzen dute, eta zein kasutan hartu behar dira? Zalantzak argitzen saiatu gara adituekin.
Getariako atun gorriaren haztegian gizendutako lehen aleak portura eraman dituzte
Gezi moduko lantza bat erabili dute atun horien estresa txikitu eta haragia ahalik eta gozoena izan dadin. Atun gorriak portura eraman dituzte, eta bertan pisatu, neurtu eta aztertu dituzte. Orain, proiektua fase berri batean sartuko da.
Parazetamola, haurdunaldia eta autismoa: ikerketa askok baztertzen duten korrelazioa
Zientzialarien esanetan, parazetamola beste edozein aukera baino hobea da haurdun dauden emakumeen mina arintzeko. Gainera, seme-alaba autistak dituzten familiak estigmatizatzeko arriskuaz ohartarazi dute, gurasoek eragin duten ustea zabal daitekeelako.
43.700 pertsonak baino gehiagok dute alzheimerra Euskal Herrian: prebentzioa oinarrizkoa duen erronka handia
Adituen arabera, 2050. urterako 120.000 pertsona baino gehiago izan daitezke kaltetuak. Senideen eta zaintzaileen elkarteek gaixoak zaintzen dituztenen eskubideak aitortzearen garrantzia azpimarratu dute, eta ikusezin bihurtu ohi den lan hori nabarmendu dute.
Multiverse Computingek % 30 handituko du bere lantaldea Donostian
Software kuantikoan eta adimen artifizialean espezializatutako enpresa donostiarrak datorren urtean 60 pertsona kontratatzea aurreikusten du. 4 langile zituztela abiatu zuten konpainia 2019an, eta 260 izango dira laster.
Labar pinturak dituen historiaurreko aztarnategi bat aurkitu dute Gamiz-Fikan
Bizkaiko Foru Aldundiak jakinarazi duenez, Juan Carlos Lopez Quintanak eta Juan Carlos Izagirrek aurkitu zuten, Atxispeko San Pedro ermitaren ingurunea berreskuratzeko interbentzio programa baten baitan, 2025eko ekainaren 26an. Haitzuloa ikertu duten adituen arabera, eremu kantauriarrean dokumentatutako lehen hipogeo mistoa da.
CIC bioGUNEren ikerketa batek gibeleko minbizi arraro eta oldarkor bat tratatzeko bide berri bat aurkitu du
Euskadik eta Kanariek lankidetza indartzeko aukera dutela nabarmendu du lehendakariak
Imanol Pradales lehendakariak “elkarrizketan, negoziazioan eta akordioetan oinarritutako politikan sakondu" beharra dagoela azpimarratu du Kanarietara egindako lan-bidaian. Ildo horretatik, zientzian, ekonomia urdin jasangarrian edota migrazioan “jauzi bat emateko aukera” dagoela esan du.
NASAk iraganeko bizi zantzu posibleak aurkitu ditu Marten
Planetak inoiz bizitza izan ote zuen zehazteko, funtsezkoa izango da Perseverance roverrak bildutako laginak Lurrera ekarri eta xehetasunez aztertzea.
Jaurlaritzak 50 milioi euro banatuko ditu 2026-2029 tartean, unibertsitate-ikerketa sustatzeko
Aurreikuspenen arabera, deialdi honetan aurrekontua % 20 handituta, onuradunak 250 izango dira.
Duela 66 urte Antartikan desagertutako zientzialari baten gorpua aurkitu dute
Kanibalismo arrastoak topatu dituzte Atapuercan
Ikertzaile talde batek beste kanibalismo kasu berri bat aurkitu du El Mirador kobazuloan, Atapuercako aztarnategian (Burgos). Duela 5.700 urte gertatu omen zen, Neolito amaieran, tokiko gatazken ondorioz, zeremonia edo erritualekin zerikusia duen zantzurik atzeman gabe. Lehen nekazari taldeen arteko liskarrak ohikoak ziren, eta oso bortitzak gainera. Beste tribuetakoak hiltzeaz gain, kanibalismoa praktikatzen zuten. Hala ere, badira kanibalismoaren ebidentziak beste aztarnategi askotan; adibidez, Isturitzen (Nafarroa Beherea).
Kanibalismo zantzuak aurkitu dituzte Atapuercan
Ikertzaile talde batek gutxienez 11 pertsonaren aztarnak aurkitu ditu Atapuercako aztarnategian. Azaldu dutenez, aztarnek 5.700 urte inguru dituzte, eta larrutu, hezurra eta haragia bereizi, kozinatu eta kontsumitu izanaren markak dituzte.
Litioa erabakigarria izan liteke Alzheimerra agertzeko eta gaixotasunaren aurkako tratamendua emateko
Harvardeko ikertzaileek aurkitu dute garuneko litioaren galerak oroimenaren narriadura bizkortzen duela, gaixotasunari lagunduz. Nature aldizkarian argitaratutako eta 10 urtetan egindako lanak lehen aldiz erakusten du litioa modu naturalean produzitzen dela garunean, eta neurodegeneraziotik babesten duela.
Xabier Murelaga, EHUko geologoa: "Munduko lurrikaren % 80 baino gehiago Pazifikoko Su Eraztunean gertatzen dira"
EHUko Geologia saileko zuzendariak azaldu duenez, asteazken honetan lurrikara gertatu den eremua, Kamtxatka penintsula, Pazifikoko Su Eraztunaren parte da. 2011n, Japoniako kostaldea kaltetu eta Fukushimako istripu nuklearra eragin zuen lurrikara ere bertan jazo zen.
Harresi baten aztarnak aurkitu dituzte Gasteizko Antzoki Zaharra birgaitzeko lanetan, besaulki-patioaren azpian
Arkeologoek txosten bat egingo dute aurkikuntza aztertzeko, eta, bitartean, lanek normaltasunez aurrera jarraituko dute antzokiaren gainerako eremuetan.
Euskarazko eta beste hizkuntza gutxituetako txatbotak sortzeko modu berritzailea topatu du HiTZ zentroak
Orain arte, txatboten elkarrizketa onak izateko gaitasuna Interneten modu irekian hizkuntza jakin batean idatzita dauden dokumentu kopuruaren araberakoa zen, baina metodo berriak izugarri erraztuko du txatboten jarduna egokiagoa izatea.