Iran

'Rio de Janeiroko Adierazpena' izeneko dokumentua adostu dute igande honetan Brasilgo hirian bildu diren garapen bidean dauden herrialdeen BRICS taldeko buruzagiek. Dokumentu horretan islatuta utzi dute "munduko hainbat tokitan gaur egun dauden gatazkengatik eta nazioarteko ordenaren polarizazio eta zatiketa egoeragatik" duten kezka.

Ali Khamenei islamaren adar xiitako fededunen ospakizun baten bezperan agertu da, Teheranen.

Erabakia Teheranek NBEren agentziari Israelek eta AEBek bere instalazio atomiko nagusien aurka egindako erasoak "bultzatu" izana egotzi ostean etorri da. Adituen arabera, neurria eraso israeldarrek eta estatubatuarrek utzitako ondorio garrantzitsuena da.

Iranek larunbat honetan hasi ditu Israelen erasoetan hildakoak omentzeko estatu-hiletak. Israelek ekainaren 13an hasitako 12 eguneko gerran hildako 627 pertsonetako 60 omendu dituzte gaur; besteak beste, Irango Guardia Iraultzaileko komandante buru Hosein Salami jenerala, Irango Indar Armatuetako Estatu Nagusiko buru Mohamad Hosein Baqeri jenerala eta Mehdi Tehranchi zientzialari nuklearra.

Irango buruzagi gorenaren arabera, AEBk ezin izan du "kalte esanguratsurik" eragin Iranen eta bere instalazio nuklearren aurka; salatu duenez, AEBko presidenteak "neurriz kanpo puztu du gertakaria bere kontakizunean".

Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroak adierazi du ez duela Iranen aurkako erasorik egingo eta su-etena errespetatuko duela. Donald Trump AEBko presidentearekin hitz egin ondoren esan du hori; buruzagi estatubatuarrak bi aldeei errieta egin zien atzo, su-etena indarrean sartuta egon arren, elkarri misilak jaurtitzen jarraitu zutelako. 

AEBko presidenteak su-etena iragarri du Truth sare sozialean. Israelek berehala onartu eta salatu du Iranek misilak jaurti dituela bere instalazioen kontra, baina Iranek ukatu egin du.

Ez du eman erasoaren inguruko xehetasunik, baina Qatarreko hiriburuan leherketak entzun dira.

Al-Udeid aire-basea 1996an eraiki zen, eta Estatu Batuetako Aginte Zentralaren kuartela da. Ipar Amerikako herrialdeak eskualdean duen base handiena da, 10.000 soldadu inguru biltzen baitira bertan.

Horrela, Iranen kontraerasoa eskualdean gerra eskalatzen ez jarraitzeko diseinatu dela uste da; izan ere, aldez aurretik jakinarazi du, eta, ondorioz, Al Udeid basea partzialki hustu ahal izan dute erasoaldia gertatu baino lehen. Trumpek berak ere baieztatu du Teheranek aldez aurretik jakinarazi diela bonbardaketa, eta eraso "oso ahula" izan dela erantsi du.

Iranek atzo iragarri zuen aukera guztiak mahai gainean dituela, eta erantzunaren neurria aztertzen ari direla.  Bien bitartean, Donald Trump AEBko presidentea pozik agertu da erasoak eragindako ondorioekin, eta Iranek “erregimen aldaketa” behar duela esan du. 

Azken hitza, hala ere, Segurtasun Nazionaleko Kontseilu Gorenak eta Ali Khamenei aiatolak, Irango buruzagi gorenak, izango dute. Persiar golkoaren eta Omango golkoaren artean dago Ormuzko itsasartea, eta tarterik estuenean 54 kilometro ditu. Batez beste 13 zisterna-ontzi igarotzen dira egunero bertatik, eta 15 milioi petrolio-upel baino gehiago garraiatzen dituzte. Itxiko balitz, mundu osoan izango luke eragina.

EITBren Ekialde Hurbileko korrespontsalaren esanetan, "Iranek uste du eskualdeko base kopurua ez dela indarraren erakusle, ahultasunarena baizik, denak babesteko gatz izango duelako AEBk".  

Irango Atzerri ministroak adierazi duenez, AEBk "Nazio Batuen Gutuna, nazioarteko zuzenbidea eta Arma Nuklearrak Ez Ugaritzeko Ituna urratu ditu Irango instalazio nuklear baketsuei eraso eginda", Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluko kide iraunkor gisa. Erasoak "sumingarriak" direla esan, eta "ondorio iraunkorrak" izango dituztela gaineratu du.

Iranen hiru instalazio nuklear bonbardatu ostean, Donald Trump AEBko presidenteak "bakea edo tragedia" aukeratzeko eskatu dio Irani. Oposizio demokratak Konstituzioa urratu izana leporatu dio Trumpi, Kongresuaren baimen espliziturik gabe egin duelako beste herrialde baten aurkako ekintza militarra. JD Vanceren hitzetan, bere herrialdea "ez dago Iranekin gerran, haren asmo nuklearrekin baizik".

Egoeraren larritasunaz ohartarazi du Nazio Batuen Erakundeko buruak. Indarkeria ekintzak areagotzeak, bai Iranen, bai mundu osoan, "ondorio katastrofikoak" izan ditzakeela uste du. Nazioarteko komunitateak tentsioa baretzeko eta elkarrizketarako deia egin du.

Abas Araqchi Irango Atzerri ministroak Genevan esan duenez, Israelen "erasoa gelditu eta erasotzailea epaitzen dutenean diplomaziari berriz heltzeko prest daude".

CBSren arabera, Trumpek oniritzia eman dio aireko erasoekin Israeli laguntzeari. 'The Wall Street Journal' egunkariaren arabera, astearteko azken orduan, Trumpek goi aholkulariei esan zien azken erabakia atzeratzen ari zela, Teheranek programa nuklearra uzteko erabakiaren zain.